Spanje – Marokko

2025

Fietsen 1.785 km

2-03-2025

Pijnacker – Lille

Willem heeft zijn tas al gepakt en kijkt relaxed TV terwijl deze slecht-planner er weer nachtwerk van moet maken. Toch lukt het nog een paar uurtjes slaap te pakken en staan we op tijd om 7:00 op het metrostation.

Maar er komt geen metro, de eerste komt pas over een uur! (foutje op het conto van Willem). Snel stel ik de navigatie in op Rotterdam Centraal en we trappen 15 km tegen de klok weg, door de stille en vrieskoude zondagochtend. Gelukkig nog net op tijd zetten we de fietsen in de trein en ploffen neer. Antwerpen gaan we echter niet halen met deze trein.
Net voorbij Breda komen we stil te staan door materiaalpech. De conducteur komt na een poosje mensen tellen, want we moeten er misschien uit en een stuk lopen. Na nog een tijd wachten rijden we met een slakkengangetje terug naar Breda. Daar krijgen we koffie in afwachting van een mogelijk vervolg van de route. We zien slaperige carnavalsvierders de trein terug naar huis zoeken.
Uiteindelijk moeten wij toch dezelfde trein weer in en rijdt deze via een andere route alsnog naar Antwerpen.  Onze verbinding hebben we allang gemist en in Antwerpen zitten we weer een paar uur vast wegens treinstakingen. We proosten er maar op met een Belgisch biertje in de prachtige restauratie van een van de mooiste stations van de wereld. We zullen vandaag vast nog wel een keer in Lille aankomen voor onze eerste overnachting.

3-3-2025

Hendaye

Gisteren kwamen we 5 uur later aan in Lille, dus geen tijd meer voor sightseeing.
Hoewel de Fransen ook wel van een potje staken houden, doen ze vandaag gewoon hun werk en rijden de treinen redelijk stipt op tijd. De treinen zijn royaal van fietsruimte voorzien, daar kan de NS nog heel wat van leren! In Parijs moeten we van Gare du Nord overstappen op Gare du Montpernasse aan de andere kant van het centrum.
Daar hebben we 5 uur de tijd voor en dus kunnen we een zonnig middagje de tourist uithangen in hartje Parijs.
Op een terras eten we een heel goed drie-gangen menu voor 15 euro p.p. De prijzen midden in Parijs liggen inmiddels lager dan in Nederland! Parijs heeft tegenwoordig opvallend veel fietsers en fietspaden. Heel wat autobanen hebben een strook moeten inleveren dat nu een 2-richtingen fietspad is. We zitten nu in een snelle trein naar Hendaye aan de Spaanse grens waar we vannacht slapen.

4-3-2025

San Sebastian

Vanaf hier moeten we het vervoer noodgedwongen even anders doen. Er wordt gewerkt aan het spoor tussen noord Spanje en Madrid zodat er meer dan een jaar geen fietsen mee mogen op deze trajecten. We hebben daarom een auto gereserveerd in San Sebastian waarmee we morgen naar Madrid rijden. Vandaag fietsen we de 20 km naar San Sebastian en blijven daar de rest van de dag.
We herkennen onderweg alweer de leuzen van de recalcitrante Basken. Vandaag blijkt een Baskische feestdag te zijn, een soort carnaval om de overgang van de winter naar de lente te vieren. Het weer is goed dus we maken een wandeling langs de kust. Er liggen vele surfers in het water die de hoge golven proberen te pakken. ’s Avonds gaan we natuurlijk pintxos eten, de Baskische benaming van tapas.
We slapen in The Social Hub. Dit is een concept dat in veel steden in Europa wordt uitgerold. Een plek met royale kamers en veel gezamenlijke ruimtes waar ook gewerkt en gestudeerd kan worden met faciliteiten als wasruimte, fitness, bar, restaurant, yoga enz. Een leuke plek om langer te blijven, maar morgen vertrekken we al weer.

5-3-2025

Madrid

Willem haalt 10:00 uur de auto op en we leggen de fietsen achterin. Het past zowaar! Mijn net overgespoten fiets heeft in de stalling van het hotel alweer de eerste schade opgelopen. We hadden niet gezien dat er genummerde stallingplaatsen waren. corresponderend met de nummers op de leenfietsen van het hotel. En we stonden dus op zo’n nummerplaats. Mijn fiets is gewoon weggevouwen door degene die de leenfiets wilde terugplaatsen, met lakschade tot gevolg.
De rit naar Madrid door het mooie Spaanse landschap verloopt goed en we komen aan het eind van de middag aan bij het treinstation Atocha waar de auto kan worden ingeleverd. Het is een gekkenhuis rond het station en we rijden de nodige rondjes voordat we bij de verhuurder uitkomen.  We laden de fietsen uit en vertrekken naar onze Spaanse vriendin Louisa, waar we kunnen overnachten. Het is ruim 8 km dwars door de spits. In Madrid wordt nog niet veel gefietst en de auto’s vinden dat we nogal in de weg rijden.  Louisa ontvangt ons hartelijk, het is leuk haar na 2 jaar weer te zien.

6-3-2025

Sevilla

Vanmorgen wandelt Louisa na ons ontbijt (zij doet daar niet aan) met ons mee naar het treinstation in haar wijk. Louisa kan als pensionado gratis reizen met het OV (lees je even mee, geachte leden van ons kabinet?) en rijdt daarom mee naar station Atocha vanwaar de long-distance treinen vertrekken. Daar nemen we afscheid en wij pakken de trein naar Sevilla, het startpunt van ons fietstraject.

Het is goed weer en we genieten van de mooie uitzichten. Het eerste deel herkennen we alle plaatsen van onze fietstocht twee jaar geleden door de regio Extremadura. We plannen alvast een fietsroute en checken het weer voor de komende dagen. Oefff, gaan we dan na al die jaren prachtig fietsweer nu toch een keer kou, stevige tegenwind en veel regen meemaken? 
Vijf dagen hebben we er over gedaan om in Sevilla te komen. We hadden het nog wel kunnen comprimeren naar vier, maar als klimaatontziener moet je dus wel wat doorzettingsvermogen hebben. Naar ons idee hoort dit gewoon bij het reizen. En het bevalt nog altijd beter dan vliegen. We slapen vannacht in Sevilla, maar de stad slaan we deze ronde verder over.

7-3-2025

Arcos de la Frontera

Vanwege de voorspelde harde tegenwind, staan we bijtijds op zodat we rond 8:00 kunnen vertrekken. De komende week gaat het veel regenen en deze laatste droge dag willen we daarom maar meteen 90 km wegtrappen. Het eerste uur rijden we nog door de verkeersdrukte van Sevilla. Het is steeds speuren naar het groene fietspad, dat slingert van links naar rechts van de weg en terug en soms door een middenberm.
Fietspaden zijn er wel, alleen nog geen fietsers. In een straat met bomen vol dikke rijpe sinaasappels staan gemeentewerkers op ladders om deze uit de bomen te rauzen. Met doffe ploffen vallen ze op auto’s en op straat. Omdat er exemplaren kapot vallen, hangt er een heerlijke sinaasappelgeur. Zouden deze citrusvruchten nog enig nut dienen? Navraag leert dat ze goed zijn voor de mermelade.

Onze route gaat verder door landbouwgebied. De wind trekt steeds meer aan en vindt, behalve twee eenzame fietsers, weinig obstakels op zijn weg door dit saaie landschap. Tijd voor een luisterboek. Als het landschap later opbubbelt naar heuvels, ziet diezelfde saaie landbouwgrond er toch opeens spannender uit. En er komt nu gelukkig ook meer natuur langs. Ondertussen zwoegen we tegen windkracht 5 en regelmatig een helling. De kilometerteller komt niet meer boven de 13 p.u. uit. Aan het eind van de middag naderen we eindelijk het stadje Arcos de la Frontera waar we een dag zullen onderduiken vanwege de voorspelde stortbuien.

8-3-2025

Alcala de los Gazules

Als we wakker worden, komt de regen met bakken uit de lucht bij harde windstoten. Als het een beetje is bedaard, halen we een ontbijtje in de supermarkt en eten op de kamer. We hebben een prachtige mozaïeken binnenplaats in het hostal, maar die staat ook blank. ’s Middags trekt het even open en dwalen we door de straatjes naar boven naar het zandstenen Castillo de los Arcos, dat hoog op een rotswand uittorent boven de witte huizen. Terwijl we wat eten breekt de hel weer los. Na al die te droge jaren hebben ze nu hopelijk even een buffertje water.

9-3-2025

Alcala de los Gazules

Het wordt niet meer droog komende week, dus we gaan maar weer fietsen. Wel met aangepaste afstanden en ook durven we de onverharde paden na al die regen niet aan. We wachten na het ontbijt tot het droog is en vertrekken dan. Al gauw fietsen we natuurlijk alsnog in de regen. Mijn telefoon met de navigatie gaat door de nattigheid raar doen, dus slaan we maar even af naar een Shell station.
Ik heb al heel wat geprotesteerd tegen het fossiele beleid van Shell, maar nu ben ik toch blij dat we er even kunnen schuilen. Als na een tijdje de zon verschijnt, gaan we weer op weg. Bij een volgende hoosbui stoppen we bij een bar voor koffie en lunch.
De heuvelachtige omgeving is heel mooi, maar het is moeilijk er echt van te genieten, weggedoken onder onze capuchon. Na 48 km komen we aan in een wit stadje dat precies op de vorige lijkt. Naar ons gehuurde appartementje is het nog een steile klim die we lopend afleggen. Gelukkig is het er lekker warm binnen en we hangen alle natte zooi te drogen.

10-3-2025 Los Barrios

Gisteravond is het niet meer droog geworden en als we wakker worden horen we de regen al weer, of nog steeds (?) kletteren. Maar zodra we vertrekken, is het zowaar droog.  Na een paar kilometer stoppen we bij een bar voor een ontbijt. Het is er gezellig druk en lawaaiig. Spanjaarden ontbijten vaak buiten de deur en veel bars bieden dit al vroeg aan. Er is al een uitgebreide keuze op de vroege ochtend, maar tostada con tomate y café con leche is het meest geliefd. Ook churro’s in gespecialiseerde bars zijn een populair ontbijt.

In hoog tempo wordt alles geserveerd en iedereen kwebbelt druk in rap Spaans. Tijdens het ontbijt komt weer een stortbui over, die hebben we mooi gemist. De rest van de dag hebben we zowaar ook geluk. De voorspelde regen valt net niet waar wij fietsen en regelmatig komt zelfs de zon door.  De omgeving is erg mooi met beboste heuvels. De mimosa en brem bloeien vrolijk geel langs de weg. Ik blijf nog steken in een kleine landslide en loop vast in de 10 cm dikke modderlaag zodat ik mijn voeten er wel in moet steken om niet om te vallen.

Halverwege de middag arriveren we in Los Barrios na 50 km en 700 hoogtemeters. Hier hadden we alleen keuze uit een **** hotel, een lekker luxe verblijf dus.

11-3-2025 Tarifa

Vandaag gaan we via een gravelroute door de bergen naar Tarifa, de zuidelijkste punt van Spanje, de twee kleine Spaanse enclaves in Marokko niet meegerekend. Het weer is nog steeds onstuimig, maar ook vandaag blijven we grotendeels droog. We genieten van de schitterende omgeving. We zien veel grote roofvogels rond de bergpieken zweven, al moeten we ook vaak naar beneden op het gravelpad turen om de grootste oneffenheden een beetje te ontwijken. We klimmen en dalen, het is bijna nergens vlak.

Heel Spanje lijkt een groot jachtterrein. We komen veel bordjes tegen met “cota privada de caza”, privé jachtterein. Ook in andere regio’s waar we hebben gefietst, zagen we deze bordjes veelvuldig.

We komen de eerste fietsreiziger tegen, een jonge Belg die na zijn studie een half jaar is gaan fietsen. Hij is in Antwerpen al opgestapt en kampeert waar mogelijk. Ons trekt zo’n klein tentje nog niet erg met dit weer. Aangekomen in Tarifa kopen we tickets voor de boot. Vanwege het weer zijn alle afvaarten vandaag gecancelled, dus moeten we vannacht hier nog blijven. Dat blijkt niet echt een straf, Tarifa is een leuk stadje. Een beetje een hippe surfspot met in de zomer waarschijnlijk heel veel kitesurfers.

12-3-2025 Tanger

We nemen de boot van 13:00 uur zodat we in Tanger meteen kunnen inchecken in ons hotel. Maar dat uurtje varen neemt toch wat meer tijd in beslag met meerdere paspoortcontroles voor en na. We boarden samen met een Franse fietser en ze vertelt dat ze al vanaf december op de fiets onderweg is en nu eindelijk kan oversteken naar Marokko. Het was niet heel aangenaam om in de winter door Frankrijk en Spanje te fietsen en daardoor deed ze er zo lang over. En dan ook nog kamperen! Ze was eerder al naar Azië gefietst in acht maanden, wat dan weer snel is. De boot deint behoorlijk heen en weer en ik ga een tijdje buiten staan omdat ik er toch wel misselijk van word. Aan diverse gezichten te zien ben ik niet de enige.

Eenmaal van de boot na de laatste paspoortcontrole moeten we nog door een haag van douaniers. Ze bonken een beetje op onze tassen en vragen of we een drone bij ons hebben. Nee, deze keer niet. En dan fietsen we Marokko in onder een grijze druilerige lucht. Onderweg naar ons hotel stoppen we om wat te eten. Onze eerste tajine en koeskoes smaken heerlijk. Als Willem een vino tinto bestelt wordt hij meewarig aangekeken door de ober. Thee dan misschien…? Na het inchecken gaan we de stad verkennen. Er heerst een gezellige chaos en er wordt allerlei lekkers ingekocht voor straks, als het vasten wordt verbroken na zonsondergang.

Willem gaat naar de barbier. Binnen zitten drie jonge gasten te gamen. Een van de drie knipt en scheert Willem tussen het spelen door en smeert een maskertje op zijn gezicht. Hij ziet er na deze behandeling net zo strak uit als de mooie en goed verzorgde Marokkaanse mannen. Willem krijgt de mannengroet van de kapper, links en rechts de wangen tegen elkaar met een luchtzoen. Om half 7 is de zon onder en opeens zijn de straten vrij van verkeer en begint de imam vanuit de moskee via de versterker gebeden te zingen. De mannen eten gezamenlijk in de restaurantjes, allereerst dadels en daarna Harirasoep en brood. De vrouwen zijn uit het straatbeeld verdwenen, behalve  een enkele niet-moslima. Wij eten eenzelfde speciaal ramadan menuutje in een restaurantje in onze straat. Het eten is goed hier, met veel zoetigheid erbij. 

13-3-2025 Tanger

Vanmorgen extreem vroeg worden we wakker van de gebeden die uit de moskeespeaker komen. Het komt boven het gekletter van de regen uit, dus we draaien ons nog maar eens om. Geen haast vandaag, we blijven in Tanger.  We ontbijten buiten de deur en lopen daarna door richting de Medina. Onderweg zien we in een straat een hele rij minuscuul kleine werkplaatsjes, niet groter dan enkele vierkante meters. Er wordt metaal bewerkt, gerepareerd en er zijn enkele zaakjes waar een stapel schapenpoten en koppen liggen. Deze worden aan stalen pennen gespiesd en vervolgens in een vuur zwart geroosterd. Ze zijn voor de koeskoes en tajines. 

Hier en daar zitten mensen op de stoep  met een kleedje koopwaar. Af en toe breekt een stortbui los, waarbij alles in korte tijd kletsnat regent. De medina is leuk om doorheen te struinen. Er zijn veel ateliers waar met de hand stoffen worden geweven voor djellaba’s, kaftans, sjaals, gordijnen, enz. De stoffen zijn echt prachtig en van heel mooie kwaliteit. Alles wordt met de hand in elkaar genaaid en zelfs de uitgebreide borduursels worden met de hand erop gezet. Dit gebeurt door mannen die in kleermakerszit in piepkleine ruimtes in de steegjes zitten. Helaas moeten we alle koopwaar afslaan, we willen voorlopig geen extra bagage in onze fietstassen.

14-3-2025 Asilah

Tot het uitcheckmoment twijfelen we vanwege het weer aan een extra dag Tanger, of toch maar vertrekken. Omdat de hotelkamer zo ongezellig is vertrekken we. De bestemming is Asilah, 50 km zuidwaarts aan de kust. We kiezen de route landinwaarts om de ergste zeewind een beetje te omzeilen.  Het verkeer in Tanger is druk en chaotisch. We komen er heelhuids uit en fietsen door een in aanbouw zijnde buitenwijk. Die bouw is er de oorzaak van dat onze weg in de bouwput eindigt. Op aanwijzen van een man pakken we een onverharde zijroute. Hier komen we een ondergelopen deel tegen en moeten we een greppel door om weer op de weg te komen. We ontkomen niet aan natte moddervoeten en even later regenen we sowieso nat. Aan de andere kant van de weg staan enkele kamelen te grazen. Vanwege de regen laat ik de foto maar zitten.

We komen door een verpauperd stadje, maar er zijn wel enkele koffietentjes. Alles blijkt echter gesloten vanwege Ramadan. En dat blijft de rest van de behoorlijk saaie route zo. We komen nog wel door een stukje bos met kurkeiken en eucalyptus bomen. Onze blik wordt echter meer naar al het gedumpte afval getrokken dan naar de begroeiing.

We zien verschillende schaapherders. De schapen grazen op heel drassige gronden met grote waterplassen. Ik las dat de Marokkaanse koning de burgers heeft opgeroepen niet massaal schapen te slachten voor het offerfeest in juni. Door zes te droge jaren op rij zijn er te weinig schapen waardoor de prijzen zijn geëxplodeerd. Voor veel mensen is het vlees nu al onbetaalbaar geworden. Het land heeft een deal met Australie voor de import van 100.000 schapen. Maar nu is het hier dus even niet zo heel droog.

Tussen de bomen maken we onze eigen koffie dan maar, op het meegenomen brandertje. Even rustig genieten is er echter niet bij, want het begint weer te regenen. Onze geboekte studio in Asilah blijkt erg leuk, met uitzicht op de medina en de zee en met een balkon. We besluiten daarom morgen te blijven, dan kunnen we meteen wat was drogen op het balkon en administratie doen.

15-3-2025 Asilah

Het weer is vandaag wat gezelliger en we bezoeken de medina die erg mooi is. Er zijn een aantal restaurantjes overdag open voor de touristen. Verder doen we de was, wat administratie en relaxen we. We eten vroeg zodat het restaurantpersoneel na zonsondergang om half 7 zelf kan eten. De ober slaat een zucht van verlichting als het verlossende signaal uit de moskee klinkt. Niet drinken is het moeilijkst vindt hij en vult snel een glas water.

Nadat er gegeten is, gaat iedereen de straat op. Mannen verzamelen zich in de eettentjes waar velen cannabis roken. De traditionele manier in dit gebied is het roken van kif, een mengsel van cannabisbloemen, bladeren en stengels vermengd met bladeren van de lokale tabak genaamd Taba. Dit gedroogde en gemalen mengsel wordt in het kleine bakje van het traditionele pijpje, de Sebsi, gedaan. De Rif is een belangrijk teeltgebied van cannabis en Marokko is de grootste producent ter wereld.

16-3-2025 Larache

Slechts 42 km te gaan vandaag naar Larache, dat ook aan de westkust ligt. Maar tegen de wind in en heuvel op heuvel af, is het meer dan genoeg. De route gaat weer door vrij leeg landbouwgebied afgewisseld met wat bos met vooral kurkeiken. We zoeken een plekje waar niet zo veel afval ligt om te picknicken. De dag begon met regen, maar de zon komt steeds vaker achter de wolken vandaan. Langs de weg staan fruitverkopers en er zijn veel stalletjes met keramiek en aardewerk.

In een volgend stadje zien we een motor met laadbak stoppen langs de kant van de weg. Zijn lading plastic schuift hij vanuit de laadbak zo de berm in en rijdt vervolgens weer weg. In Larache hebben we een particulier appartementje geboekt. Het blijkt op de 5e etage en de enige veilige plek voor de fietsen is in ons appartement. Helaas passen ze niet in de minuscule lift, zelfs niet vertikaal. Dat wordt dus sjouwen. Niet heel handig in een trappenhuis waar het licht steeds maar 3 seconden aanblijft waarna je in complete duisternis de traptreden moet zien te vinden.

Als de zon onder gaat om half 7 gaan we naar buiten om wat te eten. Alle winkeltjes sluiten nu en de koffiecafés en restaurantjes gaan open. We eten een lekkere pizza want we zijn al weer een beetje klaar met de kouskous en tajines. Die smaken namelijk allemaal exact hetzelfde met ook dezelfde groentes wortel. aardappel en courgette. De eerste keer heel lekker, maar daarna lijkt het wel of alles de Harirasoep als basis heeft. De straten zijn nu één grote markt geworden. Ongelooflijk wat veel zooi! Er komen veel mensen op af, maar dat is meer als sociaal uitje dan om wat te kopen.

17-3-2025 Souk El Arbaa

En weer vertrekken we in de regen. De harde wind hadden we al om het appartementencomplex horen gieren. Maar koud is het niet en het regent steeds maar heel kort. Veel oude appartementsgebouwen in de buitenwijk van Larache staan leeg en aan de rand ligt een uitgestrekte open vuilnisbelt. Daarna is het gedaan met het asfalt en komen we op bultige modderige landweggetjes terecht. We fietsen tientallen kilometers door land- en tuinbouwgebied. Aardbeien, bosbessen, frambozen, fruitbomen, notenbomen, tomaten, aardappels, uien, wortels, bonen en meer. Deels wordt dit in plastic tunnelkassen geteeld.

Vele grote witte personenbusjes brengen en halen personeel. Net als de vrachtwagens, paard en wagen, ezels en motoren slalommen ze om de vele grote gaten in de kapotte weg. Door alle modder kan je nauwelijks nog het asfalt zien. Op veel vrachtwagens zitten werklui op het dak van het vervaarlijk heen en weer zwaaiende voertuig. We komen door een stuk natuurgebied, dat ook weer vol met afval ligt. Daarna fietsen we door enkele erg armoedige plaatsen. Hier ligt al helemaal enorm veel troep, de mensen leven letterlijk tussen hun afval. We worden er niet echt vrolijk van.

Na 72 km arriveren we in Souk el Arbaa. Er zijn twee hotels die tegenover elkaar liggen. Ze zien er beiden als afbraakpand uit, dus we kiezen de minst slechte. De mensen zijn aardig, er is wifi, maar verder is alles ronduit goor. Maar we hebben een bed, dus we zijn blij. Als we na zonsondergang wat willen eten, blijkt er nergens iets te vinden. Wel veel koffiecafes, maar nergens eten. Terug in ons hotel vragen we of ze misschien Harirasoep hebben, dat ze zelf elke avond eten. Er worden 2 koppen soep opgewarmd en met een homp brood, geserveerd in een heel vies mandje, hebben we zo toch nog een maaltijd.

18-3-2025 Sidi Sliman

We hebben brood, jam en noten gekocht gisteravond. Water voor de thee koken we in de kamer op het gaspitje en dan kunnen we zittend op het bed ons ontbijt eten. Daarna koken we nogmaals water maar dan voor de koffie. Dan zijn we klaar om in te pakken  en te vertrekken.  Als we beneden komen ligt een van de uitbaters van het hotel op een matras boven op de bar. Die heeft na zijn vroege zonsopgangsontbijt nog een paar uurtjes slaap gepakt.

De 68 kilometer (inclusief 12 verkeerd gereden) zijn grotendeels vlak. We volgen een vrij rustige hoofdweg waar behalve auto’s en vrachtverkeer ook veel paardenwagens en tuktuks (al heten die hier waarschijnlijk anders) rijden. Maar ook fietsers komen ons regelmatig tegemoet. Er wordt veel gezwaaid, getoeterd en zelfs geapplaudiseerd naar ons en we zwaaien vrolijk terug. De artisjokken worden geoogst. Het zijn heel zware vruchten dus het stapelen op de wagen is een zware klus voor de mannen met een lege en dorstige maag. 

De werkloosheid in Marokko is torenhoog. Maar er zijn heel wat handjes nodig in dit uitgestrekte land- en tuinbouwgebied, waardoor hier de werkloosheid een stuk lager ligt. En we zien nog veel meer werk dat gedaan kan worden, maar daar zal wel onvoldoende geld voor zijn. Via een brug over de rivier en spoorlijn arriveren we in Sidi Slimane midden in de chaos van druk verkeer en een markt. We vinden een hotel, wassen wat kleding, kopen eten voor morgen en twee gebakjes die er heel lekker uitzien.  Omdat we nog even moeten wachten op de zonsondergang eten we de gebakjes alvast op onze kamer.  We kunnen daarna in ons eigen hotel eten en worden verrast met een heerlijke maaltijd in een verder lege eetzaal.

19-3-2025 Meknes

In het *** hotel van 65 euro, best prijzig voor deze contreien want meestal slapen we voor de helft hiervan, hadden we veel ruimte, een balkon en een bed van bijna 4 meter breed. Maar als we gaan douchen staat heel de grote badkamer meteen blank. Het is bijna standaard in de overnachtingen van onze reizen, douchecabines waar het water onderdoor loopt. Maar we hebben heerlijk gegeten gisteravond en ook het petit dejeuner is goed. De mensen bedienen ons uitermate zorgzaam en vriendelijk, een prima plek.

Gisteravond kregen we bericht van Tjebbe dat er een grote brand in zijn Delftse Nieuwstraat woedde. Vanmorgen bellen we even voor het laatste nieuws. Hij heeft bij Evie geslapen en mag vandaag het huis nog niet in. Het is nog niet bekend of zijn huis schade heeft. We vertrekken naar Meknes. Het is onze eerste ochtend in Marokko dat het droog is en de zon zelfs al schijnt. Voor het eerst fietsen we met blote armen, ik natuurlijk wel netjes met bedekte schouders en ook mijn fietsbroek valt zedig over mijn knieën.

Het eerste deel van de weg waarop we rijden wordt verbreed en opnieuw geasfalteerd. Heel de verdere route is de weg prima en breed genoeg om veilig te fietsen. De auto’s houden zich aardig aan de maximale snelheid, op een enkele testosteronchaufeur na.  In de stadjes zie je vanaf de asfaltweg onverharde zijstraatjes. Langs de hoofdweg staan redelijke gebouwen, maar in de zijstraatjes zijn het vaak krottige huisjes. Maar vandaag zien we minder armoede en ook minder afval langs de weg.

De route is mooi. We gaan door bergachtig gebied en hebben zelfs de wind in onze rug. Een berg opklimmen is nog altijd fijner dan tegenwind. We hebben eten bij ons en koffiewater en zoeken een picknickplekje. Dat is wel steeds een uitdaging hier. We willen niet in het zicht van de vastende mensen gaan zitten, maar uit alle hoeken en gaten komen steeds Marokkanen. Als we een afgelegen plekje vinden dan komt er wel weer een herder met zijn kudde te voorschijn. Zij doen er overigens niet moeilijk over, het is meer dat we hun vastentijd willen respecteren.

Ook vandaag wordt weer veel getoeterd en gezwaaid. Nog een laatste stevige klim en we arriveren in Meknes. We hebben een kamer in een riad gereserveerd die in de medina blijkt te liggen. Een riad is een oorspronkelijk groot familiehuis rond een binnenplaats. Met de fiets aan de hand lopen we door het doolhof aan smalle gangetjes vol kraampjes en mensen op zoek naar onze riad. Een uurtje later is alles stil en uitgestorven…zonsondergang, dus etenstijd. Wij zijn eerst aan koffie toe. De koffietentjes worden bevolkt door rokende mannen. Overdag mogen ze nu niet roken dus na zonsondergang hebben ze wat in te halen. Buiten de medina in een duister straatje vinden we een piepklein restaurantje waar we wat kunnen eten.

20-3-2025 Meknes

Het riad serveert een goed ontbijtbuffet. Een groepje Duitsers zit echter zo te schranzen dat er voor anderen weinig over blijft. We struinen daarna een beetje door de stad. We komen langs ambachtelijke werkplaatsjes en verbazen ons over het vakmanschap. Wat een prachtige dingen maken ze met de hand van hout en metaal. We kopen een klein souvenier en armband van metaal dat met zilverdraad is bewerkt.

Behalve in de kiosken van de medina verkopen ze ook op de markten in de straten in de omgeving bergen kleding, miljoenen schoenen, keukengerei en verzorgingsproducten. Hoog opgetaste kruiden, groenten en fruit, noten en dadels en veel zoete baksels. En elke dag weer komen er vele mensen op af die struinen door de smalle loopruimtes. We kopen twee stokbroden en twee grote malse avocado’s en eten deze op het dakterras van ons riad als lunch.

Meknes is een van de vier Koningssteden van Marokko, naast Fez, Rabat en Marrakech, die ooit door een koning zijn aangewezen als zijn hoofdstad. Elke koning liet in zijn hoofdstad een groot paleis bouwen. Sultan Moulay Ismaïl (1672–1727), die Meknes aanwees als zijn Koningstad, begon een bouwproject dat zo megalomaan was dat het niet tijdens de 55 jaar van zijn heerschappij kon worden voltooid. Van een gigantisch paleiscomplex tot kilometers verdedigingsmuren. Na de dood van de Sultan verloor de stad zijn status als hoofdstad, werd verwaarloosd en raakte vervallen. Een aardbeving bracht de genadeklap toe. De lokale bevolking nam de ruïnes van het paleiscomplex over en bouwde huisjes tegen de oude paleismuren, waarmee het onderdeel werd van de normale woonwijken.

We bezoeken het Dar Jamai Museum. Het is een museum over Marokkaanse traditionele muziek. We kijken onze ogen uit naar het prachtige gebouw met mozaïken, rond een zonnige binnentuim. ’s Avonds eten we Harirasoep en koeskoes. De soep is weer heerlijk maar de koeskoes smaakt nergens naar. Waar zijn al die hoog opgetaste kruiden?!

21-3-2025 Meknes

Het is vrijdag gebedsdag en ons is verteld dat alles dicht is tot 14:00 uur. We doen dus rustig aan na het ontbijt en bereiden ons verblijf in Fez alvast voor. ’s Middags gaan we de deur uit voor een bezoek aan het mausoleum van de sultan Moulay Ismaïl, de koning van Meknes die in 1727 overleed. In zijn nadagen richtte hij zich volledig op de bouw van zijn eigen graf dat groots en schitterend moest worden. Hij zou 500 vrouwen hebben gehad en 667 kinderen verwekt, dan kan je wel een goede rustplaats gebruiken. Het is een prachtig gebouw geheel in stijl van de islamitische architectuur.

We volgen daarna de oprijlaan van 1 km lang naar zijn voormalige paleis. Geen mooie bomen langs de oprijlaan, maar aan weerskanten 15 meter hoge muren. De muren lopen geheel om het paleizencomplex heen, waar overigens niets meer van over is. Er is nu een golfbaan en een ontoegankelijk militair terrein. We bezoeken de souk met levensmiddelen. Er worden vele soorten koekjes verkocht die soms zwart zien van de wespen die ook wel van de zoetigheid houden. Ook worden er levende kippen verkocht. We vullen onze notenvoorraad aan voor de fietstocht morgen.

22-3-2025 Fes

Na drie droge dagen worden we weer wakker met het vertrouwde geluid van de regen. De temperatuur zal vandaag niet boven de 12 graden uitkomen en daarom kiezen we voor de meest rechtstreekse route naar Fez. We wachten na het ontbijt tot het droog is en vertrekken dan via de smalle straatjes van de medina de stad uit. Al snel fietsen we alsnog in de regen. Ik stuur door diepe plassen om de ergste modder een beetje van mijn fiets te wassen. Er ligt zowaar een stuk fietspad langs de weg. Niet dat je daar blij van wordt, want bij elke zijstraat moet je de stoep op en af. Net zoals het lang bij ons in Nederland geweest is, tot ze door kregen dat doorgetrokken fietspaden veiliger en comfortabeler zijn.

Willem krijgt een lekke band. Met verkleumde handen wisselt hij deze met de reserveband. Het is koud en nat, maar we hebben wel voor de wind! Via een lange koninklijke kaarsrechte weg met statige palmbomen en prachtige lantaarnpalen, rijden we Fez binnen tot de beroemde poort van de medina. Onze riad ligt helemaal aan de andere kant en in plaats van dwars door de drukke medina nemen we een omweg om er te komen. Het is even wennen aan al die toeristen hier, maar we zien dat ze gewoon op de dag zitten te eten en drinken. Dat is dan wel een voordeel, al zijn we inmiddels aardig ingespeeld op de ramadantijden.

23-3-2025 Fes

Omdat we geen overnachting hebben kunnen vinden op het traject van 190 km door de bergen noordwaarts naar Chefchaouan, gaan we de bus daarheen regelen. De rest van de dag verkennen we de medina van Fez. Eigenlijk zijn we al een beetje medinamoe, maar we willen in elk geval de leerlooierij zien. Deze bestaat al sinds de 11e eeuw op deze locatie toen ook de stad Fez werd gebouwd. Nog steeds worden de huiden van schapen, koeien, geiten, kamelen, ezels en paarden hier op dezelfde traditionele manier bewerkt en geverfd.  De huiden worden eerst geweekt in kalkwater waaraan duivenmest en urine is toegevoegd. De duivenmest en de urine bevatten natuurlijke ammoniak waar de huiden zacht van worden en vet en haar gemakkelijk kan worden verwijderd. 

Om te kleuren worden ze ondergedompeld in grote stenen vaten met daarin natuurlijke kleurstoffen,  zoals henna (rood), saffraan (geel), cederhout (bruin) en indigo (blauw). Daarna worden de huiden langs de muren van de looierij opgehangen om te drogen. Rond de looierij zitten veel winkeltjes waar mooie producten van het leer worden vervaardigd en verkocht. We bekijken ook nog een koranschool, uit de 12e eeuw, met veel houtbewerking dat goed geconserveerd is gebleven..  De dag begon zonnig maar al snel vielen de buien alweer. In de loop van de dag regent het onophoudelijk en is het ook koud. We gaan vroeg eten en duiken lekker vroeg ons bed in. Ook hier hebben we weer lekkage in de badkamer, nu vanuit het toilet. Als we doortrekken loopt een deel het riool in en een deel de badkamer. Het personeel zou het fixen vanmiddag, maar er is niets verbeterd.

24-3-2025 Chefchaouen

Om 9:00 uur gaat onze bus, dus we missen het ontbijt en maken daarom zelf maar een broodje op de kamer. Je kan hier meestal pas half 9 of 9:00 uur ontbijten. Ik heb de stangen van mijn fiets een beetje ingepakt met een opengeknipte plastic tas. Niet overbodig blijkt bij het inladen in het busruim. De fietsen moeten boven op elkaar liggen en de mannen die de bus inladen sjorren ze net zo lang heen en weer tot het past. Ik houd mijn hart vast over hoe ze er straks weer uit zullen komen. De busrit van drie uur blijkt toch wat langer want we doen er vijf uur over. Onderweg zien we twee keer een hotel, dus we hadden toch kunnen fietsen en overnachten. Maar ik ben verkouden en daardoor moe en vind het helemaal niet erg om dit bergachtige gebied lekker in de bus te overbruggen.

Regelmatig stopt de bus en gaan er mensen in en uit en heel veel spullen en etenswaren. De laatste 10 km vanaf de hoofdweg naar Chefchaouen moeten we fietsen. De omgeving is hier erg mooi, het stadje ligt aan de rand van een nationaal park. Als we een broodje smeren langs de weg komt een herder trots de zak eetbare paddenstoelen laten zien die hij geplukt heeft.

Chefchaouen is beroemd vanwege de in blauwtinten geverfde huizen, met name in de medina, het oude stadscentrum. We hebben een prachtige kamer in een riad in de medina en dat voor maar 35 euro per nacht. Wat een heerlijk relaxte omgeving, na de hectiek van Meknes en Fes. We besluiten hier drie nachten te blijven. Het koelt na zonsondergang snel af tot ruim onder de 10 graden. Hier in Marokko zijn alle restaurants en koffiehuizen heel erg open. De deuren en ramen staan open, of heel de voorgevel is open. Binnen zitten is dus altijd half buiten zitten, zomer of winter, warm of koud. We hebben geen winterjas bij ons dus zoeken net zo lang tot we een restaurantje vinden die ook een paar tafeltjes achter een gesloten deur heeft.

Zoals elke avond beginnen we met een heerlijke Harirasoep om op te warmen. Als we terug lopen naar de riad zwicht Willem voor zo’n lekker warme schapenwollen djellaba, waar alle mannen hier in lopen. Ik pas hem ook dus deze gaan we zeker thuis ook dragen in de winter. Maar nog wel even meeslepen die extra kilo op de fiets…

25-3-2025 Chefchaouan

Het ontbijt is in de open lucht op het dakterras van onze riad. We zijn blij dat de zon schijnt waardoor het aangenaam is. Het uitzicht is prachtig. Over de kleurige huizen zien we de bergtoppen waar nog wat wolken omheen hangen. Via de blauwe straatjes van de medina wandelen we naar de voet van de berg en maken daar nog een rondwandeling. Aan de ene kant steken de bergen ruig omhoog en aan de andere kant ligt het stadje mooi blauw te wezen in de zon.

Onderweg roept een man ons, hij verkoopt koffie op het “terras” van hun woning. Het is een armzalig huisje waar geiten omheen scharrelen, maar hij heeft wel een heerlijk rustige woonplek met schone berglucht en een fantastisch mooi uitzicht. We moeten bijna een half uur op de koffie wachten, maar krijgen wel alvast wat mierzoete koekjes en intussen kletsen we wat met de man in een mix van Spaans, Engels, Frans en Arabisch. We struinen nog wat winkeltjes af en lunchen laat in een tochtig restaurant. De warme zon is achter de wolken verdwenen waardoor het meteen sterk afkoelt.

26-3-2025 Chefchaouen

We willen vandaag het nationaal park Talassemtane intrekken en daar de wandeling naar de grote waterval maken vanaf Akchour. De 20 km naar dit dorp zijn wat te heftig om te fietsen met 700 hoogtemeters. Er rijden zespersoonstaxi’s heen vanaf een parkeerplaats aan de rand van onze stad en we hopen er een te kunnen delen. We smeren brood om mee te nemen, want buiten de toeristische medina is de horeca overdag nog steeds gesloten. Het taxidelen blijkt soepel te gaan. Als we arriveren staan er al twee Fransen, een Argentijn en een Chinees dus we kunnen meteen instappen en vertrekken. Het is een prachtige rit langs een stuwmeer, hoge bergen, enkele kromme oude vrouwtjes die een takkenbos op hun rug torsen en uiteindelijk Akchour.

De Fransen hebben geen eten bij zich dus we geven hen een deel van ons brood en gaan aan de wandel. Het pad volgt de heldere rivier die in dit gebied ontspringt en door een diepe bergkloof loopt. De omgeving is prachtig, ruig en groen. Het park is Unesco werelderfgoed, wat helaas blijkbaar niet een reden is om het afvalvrij te houden. Regelmatig kruist het pad de rivier en moeten we springend van steen naar steen de overkant zien te halen, wat bij veel mensen voor natte voeten zorgt. Ik heb waterschoenen mee, die komen goed van pas nu. De Chinees, met een vrij log lichaam en ondanks het mooie weer dik ingepakt, blijkt de snelste en soepelste van ons allen. Er leven berberapen in dit gebied en we zien ze enkele keren dichtbij het water. Na bijna 2 uur komen we bij de waterval aan die imposant hoog is. Op de foto lijkt het niet veel, maar gezamenlijk hebben we hem tussen 70 en 100 m geschat. We eten er ons brood kijkend naar het onophoudelijk neerkletterende ijskoude water dat veroorzaakt dat het hier behoorlijk koud is. De terugweg is het pad in omgekeerde volgorde tot we weer in Akchour aankomen en gezamenlijk de taxi terug nemen. Het was een heerlijke en zonnige dag.

In de nachten hier worden we ’s nachts om 2:00 uur wakker van geroffel op een grote tambourijn. In het riad vragen we waarvoor dat is. Het blijkt een oude traditie in deze regio gedurende ramadan om de mensen te wekken voor het ochtendgebed en de maaltijd vóór zonsopkomst 6:15 uur. Omdat het lang duurt voor de tajines gaar zijn, moeten de mensen er al zo vroeg uit. Dat zijn wel heel korte nachtjes dan, want veel mensen zijn ’s avonds nog tot laat buiten. Aan de oproep tot gebed vanuit de moskee zijn we al aardig gewend en worden we niet meer steeds wakker van.

27-3-2025

Chefchaouen

We plakken er nog maar een relaxdag aan vast hier voordat we morgen weer op de fiets stappen. We slenteren nog een rondje door de medina en zitten een paar uur op het dakterras om wat administratie te doen en te lezen. Het is heerlijk weer, zonnig en rond 20 graden. Meestal gaan we eten nadat de locals eerst zelf hebben kunnen eten na zonsondergang. Nu eten we juist vroeg in een van de restaurantjes op het centrale plein, met uitzicht op de kasbah, en zitten we aan de koffie als uit de moskee het verlossende gezang klinkt. Er zijn tafels op het plein gezet waaraan gezamenlijk het vasten verbroken wordt met drinken, dadels en harirasoep.

Er zijn opeens veel toeristen aangekomen en we horen nu ook Nederlands om ons heen. Tijd om te vertrekken morgen!

28-3-2025 Tetouan

Vóór het late ontbijt halen we alvast de fietsen op uit de parking buiten de medina. Na het eten vertrekken we meteen en proberen de blauwe medina te verlaten zonder een van de vele trappen tegen te komen. Buiten de muren blijkt het rustig op straat, het is gebedsvrijdag. We dalen kilometers de berg af, in de wetenschap dat we die later ook weer omhoog moeten. Het weer is heerlijk, een strakblauwe hemel maar het is niet te warm. De weg is goed en de omgeving is prachtig.

We passeren enkele stuwmeren. Helaas zijn ze onbereikbaar gemaakt voor een frisse duik. Het is hier dunbevolkt, we passeren slechts enkele dorpen. De Spaanse invloeden worden steeds zichtbaarder en we worden onderweg nu ook in het Spaans begroet.

We klimmen en dalen en als we in de buurt van onze bestemming Tetouan komen, zien we de stad met de witte huizen al tegen de berg liggen. We komen aan in de spits die door de Ramadan extra vroeg begint. Voetgangerslichten en zebrapaden hebben in dit land weinig betekenis, je moet gewoon maar hopen dat ze voor je willen afremmen. We banen ons een weg naar de medina waar we zoals gewoonlijk hopeloos verdwalen in de drukke smalle steegjes waar de gps niet goed meer werkt. Een behulpzame man loodst ons naar onze gereserveerde riad. Als we gaan eten blijkt er slechts één restaurant open te zijn in de medina. Het zit vol Spanjaarden en de prijzen zijn bijna het dubbele van wat we hiervoor betaalden. En er wordt openlijk alcohol geserveerd. Het eten is er goed. Veel mensen lopen nog in de medina om nieuwe kleding te kopen voor het suikerfeest dat 1 april begint.

29-3-2025 Tetouan

We blijven vandaag in Tetouan. Er is een groot dakterras op de riad waar we een waslijntje spannen. In de zon is ons handwasje snel droog. We kwamen gisteravond een man tegen die goed Engels sprak en ons wel een rondleiding wilde geven vandaag. We appen hem dat we interesse hebben en spreken een tijd af bij onze riad. Hij komt echter niet opdagen en laat niets meer van zich horen. Dus gaan we zelf maar weer dwalen.

Tetouan was vanaf de 8e eeuw bijzonder belangrijk in de islamitische periode omdat het diende als de belangrijkste verbinding tussen Marokko en Andalusië. Andalusische vluchtelingen, die in de 15e eeuw door de Spanjaarden waren verdreven, vestigden zich hier. De stad heeft daardoor een mix van Moorse, Joodse en Andalusische invloeden. Veel Marokkanen hier spreken vloeiend Spaans. Deze medina is het meest authentiek gebleven van alle medina’s in Marokko en is Unesco werelderfgoed. De medina is omringd door een historische muur van vijf kilometer lang en toegankelijk via zeven poorten.

Het is zaterdag en de steegjes lopen vol mensen die boodschappen doen en nieuwe kleding en schoenen uitzoeken voor het suikerfeest, met name sierlijke kaftans en djellaba’s. In heel veel stalletjes is het een chaos aan uitgestalde producten. Wij zijn ons ontbijt en lunch voor morgen aan het verzamelen. Overal krijg je alles in plastic zakken mee waar nog een plastic tas omheen gaat, die we steeds weer terug geven. In dit land wordt heel veel los verkocht. Kruiden, specerijen, koeskoes, Italiaanse pasta, rijst, groente, fruit, noten, zaden, gedroogd fruit, brood en vlees. Wat een berg plastic is hier te besparen als mensen hun eigen bakjes en zakjes zouden meenemen.

Al woonden we hier een jaar dan nog zouden we dagelijks verdwalen. Wel helpt het dat de doorgaande routes met drie rijen stenen zijn belijnd, de zijsttaatjes met twee rijen en de doodlopende met één rij.

30-3-2025 Ksar Sghir

Onze laatste fietsdag in Marokko gaat door de bergen naar Tanger Med aan de Noordkust. We maken eerst een ontbijt op de kamer van platbrood met avocado en tomaat. Ze hebben heerlijke avocado’s hier van eigen bodem. Om 9:00 uur fietsen we de medina uit. Zo’n verkeerschaos als het was toen we hier arriveerden, zo leeg zijn de wegen nu op de zondagochtend. Buiten de historische medina ligt een moderne stad. Er is hier een koningspaleis en daardoor worden de wegen goed onderhouden en het afval opgeruimd. Dit geldt voor alle steden waar een paleis staat van de huidige of vorige koningen of de regering resideert. Maar ook voor de plaatsen waar veel toeristen komen. Een Marokkaan zei dat dit de groene plaatsen zijn. De overige locaties zijn de zwarte plaatsen. Hier wordt minder geïnvesteerd door de overheid. Hier is meer armoede, verdwijnt geld voor de afvalinzameling in de verkeerde zakken en zijn de wegen vaak slechter.

We hebben veel van het dagelijkse leven van de bevolking in de Rif meegekregen. Helaas spreken we weinig Frans anders hadden we meer gesprekken kunnen voeren. De mensen zijn heel aardig en behulpzaam. We zijn bijna drie weken hier geweest en al die tijd in de ramadan. Maandag begint het Suikerfeest, dus dat gaan we net missen. Maar in Turkije waren we er wel bij en hebben er weinig van meegekregen. Het is toch vooral een familiefeest. Achteraf gezien hadden we een weekje later moeten vertrekken, dan zouden we het land nog een week meemaken als alle horeca gewoon open is overdag. We misten vooral tijdens het fietsen het uitblazen op een terrasje met een lekkere koffie.

We hebben in elk geval ook het echte leven in dit gebied gezien, niet alleen de toeristische hotspots. Wij hebben niets met enig geloof, maar hebben wel respect voor het uithoudingsvermogen van de vastende mensen. We kijken nu aan het begin van de avond vanuit ons raam naar het strand waar een wedstrijd gevoetbald wordt. En dat op een lege maag en zonder drinken sinds de vroege ochtend! 99% van de bevolking is islamiet, dus hebben ze geen gebrek aan medestanders. Tijdens de mooie fietstocht door de bergen waait er een stevige wind, die gelukkig schuin achter ons zit. Voor het eerst zien we windmolens en het dak van een steenfabriek ligt vol zonnepanelen. De potentie om hier op volledig duurzame energie te draaien is er in elk geval met al die zon en een lange kust met veel wind. Maar nu rijden er nog vele vrachtwagens rond om butagasflessen te distribueren.

Na aankomst in ons appartement aan de kust duik ik meteen de koude blauwe zee in.

31-3-2025 La Linea de Concepsion

Gisteravond aten we nog een keer heel authentiek in een piepklein restaurantje met 3 tafeltjes. Harirasoep natuurlijk en we moesten vis eten van de uitbater, hij stond buiten al te bbq-en. Terwijl wij aten, ging hij in de “keuken” vlees snijden. De hompen vlogen in het rond en op de grond, maar die gingen gewoon weer terug op de snijplank. Tussendoor nam hij zijn telefoon op en ging zonder handen wassen gewoon weer verder met snijden. Hij zei dat het de laatste avond van de ramadan was. Dit is pas kort tevoren bekend, want heeft met de duur van de zichtbaarheid van de maansikkel te maken. We hadden de maansikkel al gezien, want deze was opvallend dun en lag op haar rug te schommelen.

Vandaag hopen we de oversteek naar Spanje te maken. Het waait hard, dus het is nog spannend of de boot wel gaat. Bij de haven blijkt dat het geval te zijn. We moeten in de rij voor de douane. Er komt een speciaal groot scanvoertuig langsrijden met een enorme arm die boven de campers, auto’s en onze fietsen hangt om deze te controleren. Het valt op hoe goedgemutst alle Marokkanen vandaag zijn, zelfs de douaniers. Allemaal blij dat de ramadan weer ten einde is. Na 1,5 uur varen komen we aan in Algeciras. Eerst maar eens lekker lunchen en dan fietsen we de 25 km naar ons hotelletje vlak bij de grens met het Engelse Gibraltar. Tijdens de fietstocht zien we deze rots al steeds dichterbij komen.

1-4-2025 Gibraltar

Vandaag geen verhaaltje. Geen grap want Helma is niet lekker en blijft in bed vandaag. Meer dan een banaantje gaat er niet in. Dus lekker laten maffen en alleen op stap. Eerst shoppen voor een “turkentas” om de, in Marokko aangeschafte, djellaba en sprei te kunnen versturen naar Nederland. Niet zozeer het gewicht als wel de omvang zit in de weg met fietsen. Gewicht mocht er trouwens ook wel zijn want het verzenden van 3,1 kg kostte € 42. Weg Marokaans prijsvoordeel. Hadden we, hardleers als we zijn, natuurlijk kunnen weten.

Linea de la Concepcion is een gezellig dorp en biedt de toegang naar Gibraltar. Ik besluit naar Gibraltar centrum te lopen en de rots (natuurpark) te bewaren voor morgen wanneer Helma weer is opgeknapt. Dus ook maar extra overnachting geregeld. Toegang tot Gibraltar gaat voor voetgangers over de landingsbaan voor vliegtuigen; best bijzonder. Ook de rots die hoog boven je uittorent is meer indrukwekkend dan ik mij had voorgesteld. Tja en binnen is het echt Engels. Bij het eerste de beste openbare toilet vind ik bordjes “hier niet je voeten wassen” en “verboden om waterballonnen te vullen”. Deze zwaar overdreven regelzucht is precies wat me op Engeland vakantie is gaan tegenstaan. Verder veel toeristen, drank-, sigaretten- en parfumwinkels met “goede” prijzen. Pas me aan en ga voor pint Guinness en chickenpie.

Daarna weer terug naar Helma. Dat wordt ‘m nog niet vanavond, dus weer alleen op stap. Voor de deur van ons hotel is een museum en ik stap naar binnen. Blijkt gratis maar krijg hiervoor een prachtige expositie te zien van vermaarde modeontwerpers geënsceneerd tussen mooie toepasselijke (of bijpassende) schilderijen. Met als toetje een vaste collectie van opgezette insecten wereldwijd.

2-4-2025 Gibraltar

Gisteren in bed met het raam open kon ik precies het Spaanse levenstempo waarnemen aan de geluiden. Verkeerslawaai en stemmen tot 14:00 uur. Dan valt opeens heel de stad stil: lunchtijd. Rond 15:00 komt het buitenleven weer op gang. Rond 17:00 hoor je vooral heel veel stemmen. Iedereen gaat naar buiten, kinderen spelen op de pleintjes en de terrassen lopen vol. De meeste mensen wonen in appartementen en de stad is op dit sociale buitenleven ingericht met heel veel pleinen en parken.

Nog steeds beroerd ben ik inmiddels wel weer in staat een blog te schrijven vandaag en Willem laat het graag aan mij over. Terwijl ik uitslaap tot vroeg in de middag, gaat Willem lekker ontbijten in het koffietentje om de hoek. Het is een feestje om daar rond te kijken naar de reuring. Spanjaarden eten graag buiten de deur en dat begint al bij het ontbijt. Café con leche en een tostada, geroosterd brood met olijfolie, knoflook en tomatenprut is favoriet. Maar ook churros met chocodip gaan op de vroege morgen probleemloos naar binnen. Het is een komen en gaan en het Spaanse spraaktempo zit er ook meteen al in.

Maar zoals gezegd kan ik dat nu even niet aan en blijf in bed. Misschien uiteindelijk toch geveld door het Marokkaanse kraanwater, ook al ging dat toch drie weken goed. ’s Middags gaat Willem weer naar Gibraltar, nu naar het natuurreservaat. Ik lees intussen in de krant dat vanaf vandaag in Engeland elke buitenlander 19 euro inreisgeld moet betalen. Ik ben benieuwd of dat ook voor dit Engelse aanhangsel geldt. Later in de middag voel ik mij ietsie beter en ga toch maar even naar buiten, ook maar eens kijken naar die rotspuist die hier de zee in steekt. Voor ik de landingsbaan kan oversteken, moet er eerst een vliegtuig langs om op te stijgen. Als het hek weer opengaat en ik de landingsbaan oversteek, komt een hele horde elektrische steppen aan vanuit Gibraltar. Aan de badges te zien veel werknemers.

Willem komt enthousiast terug van zijn wandeling. Hij heeft geen 19 euro inreisgeld hoeven betalen, maar wel 30 pond voor het reservaat. Maar het was het zeker waard. We boeken het hotel daarom nog maar een nachtje bij zodat we er morgen samen heen kunnen.

3-4-2025 Gibraltar

Ik voel mij weer goed en we kunnen dus samen aan de wandel vandaag in Gibraltar. Eerst even ontbijten om de hoek, waar heel de tent aan de churro’s met chocodip zit. Via de paspoortcontrole en douane lopen we de grens over Gibraltar in en meteen door naar het reservaat. Gibraltar ligt heel strategisch en er is dus veel strijd om geleverd in de geschiedenis. Spanje wil de rots nog steeds terug hebben, maar bij de Brexit hebben de bewoners van dit stukje Engeland per referendum te kennen gegeven bij GB te willen blijven.

Er lopen verschillende routes door de mooie begroeiing. Dwars door de rots is sinds de 18e eeuw een heel gangenstelsel van 45 km lang gegraven, het grootste deel gedurende de 2e wereldoorlog. Vanuit kamers aan verschillende zijden kon er ongezien worden geschoten op vijandige schepen of over land oprukkende troepen. Soldaten verbleven hier gedurende lange tijd en er waren daarom slaapzalen, keukens en hospitalen ingericht. We kunnen veel gangen en kamers bekijken. Alles is mooi uitgebeeld met poppen en tekstuele uitleg.

Tijdens de graafwerkzaamheden stuitte men ook op een prachtig grottenstelsel. Deze kan nu bezocht worden en een grote ruimte is als concertzaal ingericht. Er wordt met belichting en muziek een indrukwekkend mooi schouwspel geprojecteerd. Af en toe komen we Makaken tegen die hier vrij leven. Het laatste eind lopen we hoog op de rots en de uitzichten zijn prachtig. Eenmaal terug beneden op het plein bestellen we een Guiness bier en wat te eten. Daarna wandelen we weer terug Spanje in.

4-4-2025 Marbella

Vanaf hier wilden we met de trein naar Ronda, maar wegens de vele regen is het spoor beschadigd en rijden de treinen niet. Fietsen vinden we geen optie, te veel hoogtemeters. We kiezen daarom de kustroute richting Málaga.  Vandaag willen we Marbella halen. Dat is 80 km met bijna 600 hoogtemeters. Ik voel mij minder goed dan gisteren, maar omdat we een stevige wind in de rug hebben verwacht ik de tocht wel te volbrengen. We kijken nog een paar keer om naar de rots van Gibraltar. Het blijft een raar uitsteeksel waarnaast de rij megahoge torenflats op luciferhoutjes lijken. 

We fietsen een mooie afwisselende route. De tweede helft gaat dicht langs de kust. De route gaat hier alle kanten op, veel over de boulevard en waar dat niet kan door achterliggende straatjes, onderlangs en bovenlangs, we rijden echt een bochtencircuit. De zee is wild door de wind en er is niemand op het strand. Ik wil graag zwemmen, maar vanuit het koude water de harde wind in met mijn halfzieke lijf…toch maar niet. De bebouwing is erg mooi rond de kust. Veel kasbah-achtige bouw geverfd in aardetinten. De prijzen zijn er ook naar, zowel overnachten als de horeca is hier een stuk duurder. Aan het eind van de middag komt de zon door en kleurt de zee van grijs naar blauw.

5-4-2025 Torremolinos

Met de fiets weer bepakt zoeken we in deze toeristenenclave naar een koffietentje waar Spanjaarden ontbijten zodat we een lekkere tostada olijfolie tomaat kunnen eten met café con leche.

Marbella is het internationale centrum van drugsbendes uit de hele wereld en criminele Nederlanders spelen hier een hoofdrol, waarbij al weer tien jaar geleden topcrimineel Samir B. hier op straat werd geliquideerd. Sindsdien is het alleen maar erger geworden en heeft Marbella nu de reputatie van onveiligste stad van het land. Een jaar geleden lukte het de hier opgepakte Nederlandse topcrimineel Karim B. te ontsnappen naar Marokko.

Drugs komen massaal van de overkant, uit Marokko via de Spaanse enclaves Ceuta en Melilla. Het nabijgelegen Britse Gibraltar is weer handig voor belastingontduiking en smokkel. Op een uurtje rijden ligt Algeciras met Europa’s belangrijkste invoerhaven voor cocaîne. Ook in de bergen ten noorden van Marbella wordt veel cocaîne geteeld. Er rolt hier duidelijk ook veel geld in het vastgoed. Er zijn 4000 huizen in Marbella van meer dan 1 miljoen euro en de stad is een magneet voor de rijken der aarde geworden. Op ons komt het over als een mooie relaxte stad, waar je wat beter moet zoeken naar betaalbare plekjes. 

Vandaag fietsen we naar Torremolinos, nooit gedacht dat we daar nog een keer zouden belanden. Onze bestemming Málaga was erg prijzig en vanuit Torremolinos kunnen we er snel met de trein heen, evenals naar Granada. De fietstocht gaat weer over de boulevards en af en toe door de achterliggende wijken. Ook moeten we over een drukke smalle weg, waar we kunnen uitwijken naar een smal strookje achter de vangrail. Het is heerlijk weer en we gaan even het strand op voor een koude duik en even lekker opwarmen in de zon. Het laatste stuk fietsen langs een drukke weg mijden we door de trein te nemen. Een van de tussenhaltes heet Torremuelle en ik realiseer mij dat ik deze geselecteerd heb op de ticketmachine. Hopelijk krijgen we geen controle want we zijn pas halverwege. 

In Torremolinos gaat het alsnog mis bij het uitchecken met ons ticket, het hek weigert te openen. Een spoorbeambte komt ons kaartje controleren en zegt dat we geen valid ticket hebben, want deze is voor Torremuelle. Wij heel verbaasd en niet begrijpend kijken, waarop hij het op de kaart aanwijst. Ah! Ahora comprendemos! Het is ons vergeven en we mogen door.

Onderweg naar ons hotel doen we nog een koffietje. We worden in onversneden plat Nederlands te woord gestaan. We krijgen een koekje bij de koffie en of we trek hebben in appeltaart? Cash betalen graag, terwijl je in heel Spanje overal kan pinnen! De voertaal in heel de straat (en stad?) lijkt Nederlands te zijn. Is Marbella de stad van de rijke penoze, Torremolinos is dan dat van de penoze van het lagere echelon.

6-4-2025 Malaga

Vanuit Torremolinos gaan we met de trein in een half uur naar Málaga vandaag. Op het station zoeken we een ticketmachine, maar de enige die werkt reageert slecht op onze buttonselecties en bij het betalen weigert hij helemaal dienst. De trein komt er al aan en we stappen zonder tickets in. We stappen uit bij een stationnentje zonder poortjes om het opnieuw te kunnen proberen. Daar staat nog iemand met dezelfde strategie die ook hier geen ticket uit de machines krijgt. We reizen daarom maar zonder tickets naar Malaga. Daar is het zo druk dat ze de poort gewoon maar open gooien zonder controles.

Het is heerlijk weer en we belanden, aangetrokken door de aanblik van een enorm oorlogsschip, bij de haven waar een grote boulevard is met kramen en terrassen. Een drietal breakdancers geeft een leuk showtje weg. Na de lunch gaan we even het strand op want ik wil graag de zee in. Na nog even lekker liggen en dan gaan we naar ons geboekte tourtje door het historische fort met vestigingsmuren, palijzen en binnentuinen uit de 9e eeuw, dat midden in de stad ligt. Het is door de Moren gebouwd en zelfs toen al is er een waterirrigatiesysteem aangelegd door de ruimtes en tuinen. In diepe putten werd voedsel bewaard. Tijdens het eten van een pizza kijken we vanaf het terras naar de stroom mensen die langs flaneert, een bezigheid die we uren zouden kunnen vol houden. We concluderen dat het niets meer uit maakt wat je aantrekt. Alle modes en combinaties van de afgelopen 60 jaar zien we voorbij komen.

Bij de terugreis herhaalt het treinkaartjesproces zich, dus wederom wordt het een zwarte rit. Gelukkig heeft ons stationnetje geen poortjes.

7-4-2025 Torremolinos

Nooit gedacht dat we nog eens vakantie zouden vieren in Torremolinos, maar nu zijn we hier dan toch beland voor drie dagen en het bevalt tot nu toe uitstekend. Ook vandaag zijn we nog even naar Málaga getreind. Heen wederom zonder ticket. We liepen stiekem achter iemand aan, mee door het poortje, we worden al aardig bedreven in het ongewenst zwart rijden. Maar terug werkt de machine zowaar en reizen we keurig met kaartje. In de loop van de middag zijn we terug, met lekker vers fruit van de markthal in Málaga. We gaan nog even naar het strand want het is heerlijk weer.

Torremolinos was een van de eerste badplaatsen waarheen vanuit Nederland massaal strandvakanties geboekt werden. Nu is het nogal vergane glorie met grote appartementencomplexen die er bouwvallig bij staan. Maar hier en daar staat ook een nieuw hotel. De boulevard is gedateerd met daarlangs een mix van oud en nieuw. Maar het strand is mooier dan die van Málaga en Marbella.

8-4-2025 Torremolinos

Een van de drie dagen dat we in Torremolinos verblijven zouden we naar Granada gaan en dan specifiek om het Alhambra te bezoeken. Dit is een enorm fort en paleis uit de 9e eeuw, gebouwd door de Moren. Het is een meesterwerk van Islamitische architectuur dat jaarlijks miljoenen bezoekers trekt. En dan loopt zo’n attractie dus tegen zijn toeristische limieten aan, want nog veel méér mensen willen naar binnen om dit wereldwonder te bezichtigen. De tickets zijn tot ver in mei al uitverkocht. Er zijn alleen nog opgekochte tickets van gidsen die deze in combinatie met een tour voor astronomische bedragen aanbieden.

We laten daarom heel Granada voor nu maar even links liggen en gebruiken deze dag om een reisplanning te maken en wat andere administratieve klusjes en gaan natuurlijk nog even naar het strand. Een aldaar door een chinese dame aangeboden stevige massage sla ik niet af. Heerlijk! Morgen stappen we weer op de fiets voor een stevige klimroute landinwaarts.

9-4-2025 Alora

We verlaten Torremolinos en daarmee ook helaas het strand en de zee. Terwijl we de bergen in fietsen zien we het ene na het andere vliegtuig vol badgasten op Málaga afkoersen. We stijgen gestaag met af en toe weer een afdaling. Uiteindelijk maken we bijna 800 hoogtemeters. Halverwege gaan we door Alora met haar witte huizen gestapeld tegen een berg. Hier is het hellingspercentage zo’n 25% en met veel moeite duwen we onze fietsen omhoog. De route wordt alsmaar mooier en ruiger. Langs de weg is het een feest van bloeiende bloemen waarvan de geuren worden overtroefd door de citrusgeuren van de sinaasappel- en citroenbomen. Als ik een citroenboom op de foto wil zetten, val ik opeens in een betonnen greppel van een halve meter diep. Die zag ik even niet! Gelukkig ben ik nog heel en mijn telefoon ook.

We komen langs het stuwmeer van El Chorro en dan is het nog even steil omhoog naar onze Auberge. Het blijkt een soort community van bergbeklimmers hier. Er zijn enkele kamers, camperplaatsen en er zijn minikampeerplekjes ieder in een eigen bloemenweide. In de tuin worden de muurtjes opnieuw gestapeld, alles was weggespoeld bij de recente stortbuien. Vanuit onze kamer kijken we uit over de bergen. De watervoorziening werkt vandaag niet, maar gelukkig is er een klein zwembad zodat we ons toch kunnen opfrissen. En we kunnen er water uit halen voor het doorspoelen van het toilet. ’s Avonds eten we met de pot mee aan lange tafels. We blijven hier vier nachten, dus tijd genoeg om te relaxen en te wandelen in de omgeving.

10-4-2025 El Chorro – Caminito del Rey

Enkele dagen geleden hebben we met moeite toegangstickets bemachtigd voor Caminito del Rey. Deze wandeling door een diepe kloof stond bij Willem al lang op zijn bucketlist. Er zijn alleen nog tickets te verkrijgen in combinatie met een guided tour. De prijs van 10 euro is hiermee meteen 40 euro geworden. Losse tickets moet je maanden tevoren al boeken, dat aantal is heel beperkt. Een gids is vrij overbodig, het is onmogelijk om verkeerd te lopen door de kloof. Maar goed, wij geven ons er aan over en stappen braaf met de rest van de grote groep in de shuttlebus die naar de ingang rijdt.

Het pad van 3 kilometer lang dat tegen de rotswanden is vastgemaakt en hoog boven de kloof hangt, is aangelegd begin 1900. Het functioneerde als route voor mensen en spullen tussen twee waterkrachtcentrales. Het werd ook een publiek toegankelijke attractie. Ook nadat het pad zijn functie verloor, bleef het toegankelijk, tot achterstallig onderhoud ongelukken veroorzaakte en het pad in 1980 gesloten werd. Mensen lieten zich echter niet tegen houden en bleven komen. Er gebeurden tientallen ongelukken waarvan een deel dodelijk en in 2000 werd de ingang daarom dusdanig geblokkeerd dat toegang nu echt onmogelijk werd.

In 2012 werd begonnen aan de constructie van een nieuw pad boven de oude. Twee jaar later was dit gereed en werd de kloof weer toegankelijk. Er komen nu zoveel toeristen op af dat het een optocht is. Maar het is nog wel steeds de moeite waard want het is een ontzagwekkend diepe en mooie kloof.

11-4-2025 El Chorro

We zijn er inmiddels achter dat de tent hier geheel gerund wordt door een stuk of acht vrijwilligers uit alle windstreken. Een Nederlandse vrouw zit hier twee maanden met twee dochtertjes van 8 en 5. De overige vrijwilligers zijn klimmers die hier tegen kost en inwoning kunnen verblijven en naast hun corveetaken er dagelijks op uit trekken om een bergwandje in de buurt te bedwingen. Wij en nog wat andere gasten zijn vooral handig om dit alles te bekostigen. Als we vandaag er op uit trekken voor een flinke hike, zien we al gauw wat klimmers tegen de bergwand hangen. Ons trekt het niet echt, ook al hebben we geen hoogtevrees, een wandeling is hier ook uitdagend en je ziet veel meer.

We stijgen flink en de uitzichten zijn fantastisch. Eenmaal hoog op de berg Huma steekt er een gure wind op en begint het te miezeren. De rondzwevende gieren zijn vrij dichtbij nu wij zo hoog zitten. We zijn hoog genoeg om het bovenste ommuurde spaarbekken van de waterkrachtcentrale op een berg te zien liggen. Er wordt water door een betonnen buis de berg afgeleid, onderweg een turbine aanjagend, naar een lager gelegen spaarbekken van weer een waterkrachtcentrale. Zo wordt dit water dubbel benut. Het zijn de spaarbekkens aan weerszijde van de Caminito del Rey waar we gisteren doorheen liepen. Als er veel water is en dus veel stroom, dan wordt vanuit het onderste spaarbekken water opgepomt naar het bovenste bekken zodat in tijden van waterschaarste de stroomvoorziening gewaarborgd is.

Onze route gaat geleidelijk weer naar beneden. We horen opeens een harde knor vlakbij. We hebben twee grote zwijnen opgeschrikt die ervandoor gaan gevolgd hun kinderschare van twaalf biggetjes. Ze zijn helaas te snel voor een foto. Bij de kudde geiten lukt dat beter. Na 17,5 km met 750 hoogtemeters komen we terug in onze Olive Branch. Gelukkig komt er na twee dagen eindelijk bruikbaar water uit de kraan. Er staan al weer wat vrijwilligers in de keuken het avondmaal voor te bereiden. De meesten hier zijn vegetarisch dus eindelijk goede en voedzame vegetarische maaltijden! De Spaanse restaurants komen niet verder dan het vlees weg laten bij hun vega opties.

12-4-2025 El Chorro

Eigenlijk hadden we vandaag al wel verder willen reizen, maar we hebben in verband met Semana Santa een week vooruit gepland en geboekt, dus hebben we die flexibiliteit nu even niet. Het regende vannacht en ook vanmorgen is het nog niet droog. Na het ontbijt ga ik daarom maar een uurtje yoga doen met Trevis Elliot op Youtube in het mooie yogazaaltje dat ze hier hebben. Vanmiddag is het weer droog en we wandelen nog een keer door de bloemenzee naar El Chorro om te lunchen bij de kiosk op het stationnetje. De dieseltrein komt net aan en staat met veel lawaai te ronken tot hij weer vertrekt.

Jammer dat het steeds bewolkt is ’s nachts, dit is een uitgelezen locatie om een mooie sterrenhemel te kunnen zien. De nevel hangt al over de bergen, dus vannacht zal dat ook niet lukken. Morgen gaan we met de fiets in de trein naar Ronda, Dit traject is helaas te heftig voor ons om te fietsen. In Ronda zullen we Aad en Margreth zien die op reis zijn met hun camper.

13-4-2025 Ronda

We hebben treintickets voor ons en de fietsen naar Ronda en we vertrekken ruim op tijd om eerst nog te kunnen ontbijten op het stationnetje van El Chorro. We worden aangesproken door een conducteur die op dezelfde trein wacht. Ze adviseert ons om over te stappen op een ander station dan gepland omdat we dan 10 minuten speling hebben.

We stappen dus over in Antequera maar mogen daar de bedoelde trein helemaal niet in met onze fietsen. We moeten vier uur wachten op een trein waarin dat wel mag en ook nog nieuwe tickets kopen! Balen, we dachten rond het middaguur in Ronda te zijn. Het grote station van Antequera ligt ver van de bewoonde wereld en er is geen koffie of wat te eten te verkrijgen. We fietsen dus maar naar het dichtstbijzijnde dorp 5 km verderop. Je moet wat over hebben voor een bakkie. Als we terug komen het station weer in, moet onze bagage eerst door de scanner. Mijn keramische zakmesje wordt gedetecteerd. De beambte denkt dat het van plastic is en beschouwd het als onschuldig. Willem’s grotere metalen zakmes wordt evenals zijn campinggasflesje niet gedetecteerd door de scanner.

De diesel tuft door een mooi landschap naar Ronda waar we eind van de middag uitstappen. Er staat ook nog een diesel te ronken die van de andere kant kwam. Samen verdrijven ze de schone berglucht. We checken in en gaan meteen de stad in waarbij we al snel tegen het Plaza del Toro aanlopen. Die gaan we meteen maar bezichtigen. Het is gebouwd in 1752 als een van de mooiste en grootste van het land. Er worden nog steeds stierengevechten gehouden, al is al jaren omstreden, ook in Spanje zelf.

Het is een gezellige boel in Ronda. Spanjaarden op hun paasbest bevolken de straatjes, vandaag is de paasweek, Semana Santa, begonnen. Als we gaan eten komen de processies al langs. Begeleid door indringende stemmige muziek van trommelaars en koperblazers worden enkele grote draagbaren met daarop heilige figuren en kaarsen en bloemstukken door de straten gedragen. Onder zo’n enorm gevaarte zijn tientallen dragers verstopt die gelijktijdig stapje voor stapje voort gaan. Het gevaarte zwabbert mee bij elke stap. Omdat het zo zwaar is, wisselt de groep dragers regelmatig met een verse groep. Voor en achter lopen broederschappen in witte gewaden en zwarte puntmutsen. De optocht gaat langzaam en gaat heel de avond door. We hebben het andere jaren al gezien, maar ook als je niets met het geloof hebt, blijft het toch een indrukwekkende traditie.

14-4-2025 Ronda

We staan lekker vroeg op en gaan aan de wandel. Eerst over de Puento Nuevo, de nieuwe 98 meter hoge brug over de diepe kloof Tajo de Ronda die dwars door de stad loopt. Daarna naar beneden over trappen en een smal stenig pad. Het weer is lekker totdat het helaas al snel begint te miezeren. Maar we lopen ons rondje van zo’n 10 km toch maar uit.

’s Middags gaan we met Aad en Margreth gezellig lunchen vlakbij ons hotel. Daarna lopen we samen de winkelstraatjes nog even in waar Willem en Margreth een souvenier kopen. De zon schijnt nu maar er waait wel een koude wind. We nemen afscheid en zien elkaar morgen nog even voordat zij weer richting Nederland gaan.

15-4-2025 Ronda

We gaan bij Aad en Margreth op de koffie op hun camping voordat ze vertrekken. Het is een mooi wandelingetje van een half uur. Het is 7 graden, maar al lopend warmen we wel op. Op de terugweg gaan we deze kant van Ronda bekijken. We bezoeken de Arabische baden uit de tijd dat de Islamieten hier heersten, gebouwd in de 13e eeuw. Veel ervan is behouden gebleven, waardoor je een goed beeld krijgt van de watertoevoer vanuit de rivier en hoe de baden en ontspanningsruimte werden verwarmd.

Ronda is al een heel oude nederzetting en werd de hoofdstad van Andalucië en een belangrijke handelsstad in de tijd van de Moren. In de 15e eeuw werden de Moren verdreven door de Christenen. Als we vanaf deze kant de kloof bekijken, zien we dat er aan de kloofwand een hangend looppad wordt gemaakt. Een soort Caminito de Rey, maar dan in Ronda. Het is hier al heel toeristisch en straks kan je dus ook niet meer de kloof in kijken zonder een optocht van toeristen te zien.

Nog een leuk weetje uit deze regio. Er groeien hier veel Johannesbroodbomen. De zaden uit de peulen worden gebruikt om Johannesbroodpitmeel van te maken dat in veel levensmiddelen toegepast wordt als bindmiddel. De zaden wegen elk exact 0,2 gram waardoor ze vroeger werden gebruikt bij het bepalen van het gewicht van edelstenen. Het woord karaat, de gewichtseenheid die voor diamanten gebruikt wordt, is afgeleid van het Oudgriekse woord keration voor de vrucht van de Johannesbroodboom en is gelijk aan een vijfde gram. ‘S avonds eten we Indias. een heerlijke afwisseling op de Spaanse happen.

16-4-2025 Antequerra

We verlaten het hotel even na negen uur de ijzige kou in. Het is drie graden en we hebben een heleboel laagjes aan en een lange thermobroek. Het wordt vandaag niet warmer dan 12 graden. Gelukkig gaat de route voorlopig eerst omhoog zodat we ons een beetje warm kunnen trappen. De voorspelde zon laat het nog afweten. Op een rotonde met uitvalswegen aan de rand van Ronda is het even goed kijken dat we de juiste weg nemen en dan kunnen 23 km vooruit over een rustige route door de bergen. Af en toe check ik de navigatie maar Mapy zegt dat het goed is. De omgeving wordt steeds ruiger met hoge rotsige bergen. Als we af en toe een stuk afdalen, raken we bijna onderkoeld. De zon laat zich nog maar af en toe zien. We hadden nog geen koffie op vanmorgen dus zijn blij als na 23 km het eerste witte dorp verschijnt. Bij de koffie en een tostada warmen we weer een beetje op.

En dan komen we er achter dat we bij Ronda de verkeerde weg ingeslagen zijn. Deze loopt ook oostwaarts maar dan een stuk meer naar het zuiden. We berekenen een nieuwe route om toch bij Antequera uit te komen, want het hotel is al geboekt. Onze route van 75 km met 800 hoogtemeters wordt nu een heftige 100 km met 1200 hoogtemeters. Een dagrecord voor ons, dit hebben we op nog geen fietsreis gedaan. De zon schijnt nu volop en het landschap is indrukwekkend mooi. Het is nagenoeg onbewoond, groen, ruige bergen en veel bloemen. Onze nieuwe route loopt langs Sierra de las Nieves en gelukkig krijgen we dus heel veel moois voor de extra kilometers en klimwerk.

We lunchen in een mooi wit stadje en dan is het nog doorbuffelen tot 20:00 uur en we eindelijk kunnen inchecken. Pffff. Het is een groot hotel en we horen alleen maar Nederlands om ons heen. Gelukkig bieden ze een dinerbuffet, zodat we niet meer naar buiten hoeven.

17-4-2025 Alomartes

Eerst even een rectificatie voor mijn blog van gisteren, want ik had ons onderschat. Willem heeft even de administratie van vorige fietsreizen erbij gehaald en in onze Balkantrip drie jaar geleden hebben we 1355 hoogtemeters op 70 km gedaan en meerdere keren rond de 1000. Maar toen waren we drie jaar jonger… Vandaag hebben we weer zo’n dag net onder de 1000. We slapen eerst uit, leven ons uit op het ontbijtbuffet en ik neem nog een duik in het royale zwembad dat we gisteren bij aankomst helaas niet opgemerkt hebben.

Het is lekker fietsweer. De route gaat voornamelijk door een bergachtig gebied met vele olijfgaarden. We zien olijfbomen in alle leeftijden. Net aangeplante sprietjes tot honderden jaren oude knoesten. Wel bijzonder als je olijven oogst van oude bomen waar je verre voorouders ze al van plukten. We passeren diverse dorpjes met witte huizen, met de voor deze regio karakteristieke kleine balkonnetjes met zwartmetalen hekwerk. Je kan er slechts op staan, te klein voor een stoel. Ik zie voor mij hoe ze hier in de lockdowns van de pandemie aan het eind van de middag, in plaats van naar de pleintjes te kunnen gaan, allemaal op hun balkonnetjes hun drukke gesprekken voerden.

In de dorpen zien we allerlei voorbereidingen voor morgen, Goede Vrijdag, een van de belangrijkste dagen van de paasweek. Vanaf een spoorbrug kunnen we duidelijk het dubbelspoor zien. Spanje heeft een breder spoor waardoor er geen internationale treinen over kunnen. Om dit te ondervangen is op een aantal trajecten een extra rail naast gelegd. Pas 20:00 uur komen we aan bij ons hostel in een klein dorp. We eten uit onze voorraad, geen zin meer om naar buiten te gaan.

18-4-2025 Alomartes

Rustdag vandaag. Ook al hebben we na een week pas net weer twee dagen gefietst, ze waren flink pittig dus de oudjes moeten weer even bijkomen. We zitten in een dorp van niets en dat is dus perfect om niets te doen. Wel maken we een planning voor de komende dagen. Toch maken we ’s middags nog even een wandelrondje van een uurtje. Tot onze verrassing krijgen we een prachtig zicht op de besneeuwde toppen van de Sierra Nevada. Ook zien we Granada liggen aan de voet van het berggebied.

We aten ’s middags een salade die lekker zou zijn als ze hem niet verzopen hadden in een dressingsaus. ’s Avonds eten we patatas bravas, ook weer bedolven onder een dikke laag (overigens lekkere) mayosaus. Hoezo gezond mediteraan dieet?? In het restaurant staat een ouderwetse ballenautomaat. In Nederland waren dat vroeger die rode apparaten met kleine plastic ballen met een speeltje er in. Hier waren ze een stuk groter, ruim 10 cm doorsnee. Willem kijkt er vol nostalgie naar omdat onze kinderen die kregen als ze bij oma in Spanje waren en hij moet zich bedwingen om er geen bal uit te trekken.

19-4-2025 Granada / Pinos Genil

Hoewel we Granada links wilden laten liggen omdat we toch geen tickets voor de Alhambra konden krijgen, blijkt onze vervolgroute dwars door deze stad te gaan. Toch maar een paar uurtjes voor uittrekken dan. We houden het dagtraject daarom kort zodat we onderweg de stad kunnen verkennen en wie weet nog last-minutetickets kunnen scoren.

Gisteren tikte de temperatuur eindelijk de 20 graden aan, maar vandaag keldert deze weer naar 12 graden. Ook de regenjas moet aan tegen de miezer. Gelukkig komt de zon af en toe door en dan voelt het meteen een stuk aangenamer.  Maar in heel Spanje is het weer van slag. Kou, veel regen en vandaag storm in het noorden. Alleen aan de zuid-oost costa’s is het beter. Het is rustig op de wegen naar de stad. We passeren nog een mooi aquaduct, gebouwd in de 18e eeuw.

In Granada parkeren we onze fiets met bagage op een druk punt zodat er veel sociale controle is. We wandelen door het centrum waar het megadruk is met toeristen. De winkeltjes verkopen Marokkaanse spullen en kleding, geheel in lijn met het Moorse Alhambra. Er worden inderdaad nog last-minute tickets verkocht, voor 195 euro p.p. kunnen we naar binnen. Toch maar niet, we wandelen er wel omheen en doen het met de buitenkant en de tuinen. Onderweg naar ons hotel in een bergdorp kopen we een bosje verse groene asperges en ingemaakte lupineboontjes. We zagen vanmorgen de asperges op de velden waar ze werden geoogst. Omdat de restaurants zelden andere groente serveren dan een salade, koken we vanavond in de badkamer van ons hotel onze eigen groente op het campinggasje. Het is een heerlijke combinatie, de zoute boontjes met de knapperige asperges. Beetje olijfolie er over en genieten!

20-4-2025 Guadix

Het is 6 graden buiten en het regent. We treuzelen bij het ontbijt tot het droog is, of lijkt. We hebben een prachtige route in het vooruitzicht langs de Sierra Nevada. Helaas hullen de bergen zich in de wolken. We maken 895 hoogtemeters vandaag en het hoogste punt is bijna 1300 meter. Terwijl we klimmen warmen we lekker op, maar hoe hoger hoe kouder en natter het wordt. Toch is de omgeving te mooi om ons hier druk om te maken en we kijken vol verwondering om ons heen.

En net als we een stuk gaan afdalen wordt het droog, zodat we niet helemaal onderkoeld raken. Langzaam loopt de temperatuur wat op tot een graad of 10. Na de groene bergen komen we door een gebied met gele en rode zanderige hoge hellingen met grillige vormen. Na uren verschijnt er een dorp waar we eindelijk een koffie kunnen drinken. Niet veel laten arriveren we in Guadix. We zijn eerder vandaag een jonge Vlaamse fietser tegengekomen. Toevallig heeft hij hetzelfde hotelletje geboekt en is nèt voor ons gearriveerd. De eigenaar breekt het extra bed op onze kamer af zodat de fietsen daar kunnen staan.

Miljoenen jaren geleden was in deze regio al bewoning in grotten. Nog steeds zijn er veel grotwoningen hier, bij elke woning zie je een schoorsteen uit de aarde omhoog komen. De meeste grotwoningen zijn inmiddels gemoderniseerd en meer naar buiten uitgebouwd, maar nog steeds herkenbaar aan de karakteristieke schoorsteen. We pakken nog even een laatste paasprocessie mee, die vanwege de regenmiddag naar de avond is verplaatst. Eerst komt Jezus langs en dan Maria. Onder de baar van Maria kan je de witte gympen van de voorste dragers spotten. Er zitten 24 dragers onder deze baar. De kunst is om exact tegelijk de loodzware baar op de schouders te tillen. Er wordt waarderend voor geapplaudisseerd.

21-4-2025 Gergal

Als we gaan ontbijten in een cafetaría zien we daar ook onze Vlaming weer. De grote tent is stampvol en het is een kabaal van jewelste op de vroege ochtend. We kunnen nog een tafeltje bemachtigen waar we met z’n drieën kunnen eten. We nemen daarna afscheid en hebben deze keer een verschillende bestemming. Het is heel ander weer dan gisteren. De zon schijnt al uitbundig en trekt de temperatuur naar de dubbele cijfers. We fietsen Guadix uit en hebben meteen zicht op de mooi uitgelichte besneeuwde toppen van de Sierra Nevada. Bijna heel de route blijft dit zo. We volgen een weg parallel aan de snelweg. Er zitten veel korte maar heel steile klimmetjes in. Bij de afdaling proberen we vaart te maken voor het volgende klimmetje. We rijden ook enkele graveltrajecten.

De uitzichten zijn prachtig. We zien bergen, windmolenparken, zonneparken, waarvan een van 7 vierkante kilometer, amandelbomen en veel bloemen. Als we door een bergdorpje komen dan moeten we door héél steile steegjes. Helaas krijgen we in de middag tegenwind en zijn de laatste kilometers zwaar. We komen pas 18:30 uur aan in het parterrehuisje dat we vannacht hebben. Er is een keuken waar we pasta met broccoli koken. En er is een wasmachine, dus een uur later hangt heel de woonkamer vol drogende was aan een lange lijn.

22-4-2025 Cabo de Gata

We verheugen ons op deze fietsdag. Even een stukje klimmen naar de top en dan de rest van de 65 km bijna alleen maar dalen tot we aan de kust bij Almería zijn, waar we langs zee naar het kustdorpje Gabo de Gata zullen doorfietsen om daar twee dagen te blijven. We fietsen ons witte bergdorpje uit door prachtig gebergte met graspollen en lage brem.

Verderop gaan we dwars door de Desierto de Taberna. Woest is het er wel maar bij een woestijn hebben wij doorgaans andere beelden. Het is echt een landschap zoals je ze in Westerns ziet en dat is dan ook de reden dat regiseurs op deze locatie neerstreken om beroemde films op te nemen, zoals The good, the bad and the ugly. Je kan de gebouwde cowboydorpjes nog zien en er worden shows gegeven. Wij vinden vooral het landschap interessant. We parkeren onze fietsen met bagage op een afgelegen plek waar geen auto’s mogen komen, dus daar zullen ze niet ingeladen worden.

We zitten hier meteen op een hiketrail door de ramblas. Je ziet veel ramblas in het zuiden van Spanje. Dat zijn droge rivierbeddingen waar alleen water doorheen stroomt als het veel geregend heeft.  De wandeling is meteen spectaculair. De zandstenen rotsen zijn hoog en in mooie vormen geslepen door weer en wind. De zon, palmbomen en een enkele cactus maken het plaatje af. We dolen twee uur rond. De zon is heerlijk, niet te warm en door het mooie licht kan ik bijna niet stoppen met fotograferen.

Daarna fietsen we verder door dit mooie landschap. Eindelijk komen we een koffietentje tegen. Het ruikt er muf en zurig en staat bomvol oude zooi, waardoor er nauwelijks nog iemand binnen kan zitten. Maar de koffie smaakt goed, al wordt ik wel een beetje onpasselijk van de zurige zweetlucht die de obese uitbater verspreidt.  We lunchen in een ander café waar iedereen uit een menu van 12 euro kan kiezen. Drie gangen naar keuze, een drankje naar keuze en koffie inbegrepen! En alles is nog lekker ook!

Inmiddels is de tegenwind flink aangewakkerd. Dan kan je wel dalen, maar zonder stevig bijtrappen kom je er toch echt niet.  Als we bij Almería komen wordt het landschap rommelig. Smerig ruikende industrie en veel tuinbouw in foliekassen. Rijk Zwaan zag hier ook kansen. En dan is daar eindelijk de zee en neem ik meteen even een heerlijke duik.  We vervolgen de route over de boulevard tot deze eindigt en we dwars door groen en zand nog 14 km te gaan hebben. Niet zo’n goed idee, dus we zoeken de verharde weg weer op. Deze loopt door een enorm cactusveld waarvan een deel in bloei staat, de laatste levensfase van een cactus. In de bloei van je leven is voor een cactus geen goed nieuws.  Volgens de borden fietsen we door een natuurgebied. Dat is ook de reden dat we voor deze locatie kozen. We zien dan wel veel cactussen, maar we zien ook heel veel foliekassen. Nog maar eens uitzoeken hoe dat hier zit met die natuur.  Eindelijk komen we 19:00 uur aan in Gabo de Gata  We verzamelen wat eten in twee minimarktjes zodat we straks ons hotelletje niet meer uit hoeven.

23-4-2025 Gabo de Gata

Vandaag doen we even weinig tot niets. Het is lekker weer dus we lopen naar het strand voor een duik en even lekker liggen in het zand. ’s Middags nemen we een biertje op de boulevard, uitkijkend op het rustige strand en de zee. Verder maken we een planning voor het laatste fietstraject en de treinen naar huis. Morgen alvast de boekingen doen.

24-4-2025 Cabo de Gata

Het is tijd om de omgeving eens wat meer te gaan verkennen. De kust bij de meest zuidelijke punt moet mooi zijn, met uitlopers van de omliggende bergen van gestold lava eindigend in de zee. We fietsen Cabo de Gata uit en passeren oude vissersbootjes op het strand en uit oude deuren opgetrokken gebouwtjes vol oud visgerei. Oude vissers hangen er rond, het lijkt er veel op dat de visserij hier vroeger een belangrijke inkomstenbron was.

We fietsen langs water waar volgens onze hoteluitbater flamingo’s zitten, maar nu dus even niet. Verderop fietsen we langs een oud wit dorpje van slechts enkele lange rechte straten waarachter zoutpannen liggen. We kunnen ze niet echt zien, dus fietsen verder naar de kaap. Na een duik in zee parkeren we de fietsen en gaan aan de wandel. We volgen de weg naar de kaap, waar hoog op de rots een oude vuurtoren staat en we zicht op de rotsen hebben en het heldere zeewater. Het moet in dit beschermde maritieme gebied mooi zijn om te snorkelen en duiken. Jammer, mijn zwembrilletje in het hotel laten liggen!

Het water is overigens lekker om te zwemmen, maar voor snorkelen toch wel koud.  We drinken een koffie en gaan terug via een pad door de vulkaanbergen. Dat blijkt nog een behoorlijke uitdaging. Het pad is steil en vol losse stenen. Moeilijk te zien ook, maar de navigatie houdt ons op de juiste route. Eenmaal boven hebben we een fantastisch uitzicht op de de zoutpannen. We hebben flink wat hoogtemeters gemaakt en die moeten dus ook weer naar beneden. Op de fiets altijd fijn, lopend een stuk minder. Maar wij houden wel van een beetje klauteren en stappen zo veel mogelijk via de ruwe grotere lavakeien naar beneden.  Het is behoorlijk warm geworden en beneden duiken we weer in zee voordat we terug fietsen naar ons dorp. ’s Avonds gaan we wat hotels en treinen boeken op het traject dat we gisteren hebben bepaald. Maar de trein vanuit Almerîa een stuk noordwaarts tot in de bergen is niet te boeken, vol. Daarna kan ook niet omdat er vanwege werkzaamheden bussen worden ingezet. Geen kans dus op vervoer met de fiets, we moeten ons hele plan omgooien en gaan verder via de kust. We gaan daardoor wel een mooie route door de bergen missen helaas.

25-4-2025 Garroucha

Onze route van 87 km gaat naar Garroucha dat aan de andere kant van het natuurgebied ligt, ook aan de kust. Een mooie vervallen oude boot is geëxposeerd op het land. Meteen daarna rijden we midden tussen de foliekassen. Er staan vooral tomaten in, maar ook andere kasgroentes. Rond de kassen is het een bende van afval waaronder veel lappen plastic.

Zo’n foliekas is een enorme bron van microplastic. Het plastic degenereert door de weersinvloeden en langzaam vallen de gaten in de folie. We zien het afbraakproces doordat er kassen van allerlei leeftijd door elkaar staan. Uitgefaseerde kassen worden ontmanteld maar hele stukken plastic blijven achter en wapperen in de wind die steeds deeltjes mee neemt. De satelieten laten het enorme kassengebied goed zien. Vanuit hier worden de producten naar veel landen in Europa geexporteerd. We komen een chauffeur tegen die vertelt dat hij van hier op Nederland rijdt. Er werken veel arbeidsmigranten, zoals uit Marokko.
Na de kassen volgt leeg bergachtig land en dan zijn we weer bij de kust. We passeren mooie witte kustplaatsen met enorm brede stranden en mooie baaien. Ook hier bergen van vulkanische oorsprong met grillige vormen. Natuurlijk ga ik weer lekker zwemmen. Willem ging in het verleden altijd mee zwemmen maar nu nog maar zelden. Hij houdt niet meer van zout en zand. De bijna 500 hoogtemeters zitten in het eind van onze dag. We klimmen via haarspeldbochten hoger en hoger, op de top beloond met een prachtig uitzicht. Daarna weer dalen tot aan zee en dan blijft de weg de kustlijn volgen tot we bij ons hotel zijn. Weer een late aankomst, 19:30 uur. Snel douchen en dan eten, het wordt een pizza.

26-4-2025 Totana

We trekken verder, 76 km noordwaarts en weer van de kust af. De route is afwisselend: tuinbouw, dorpen, groen, bergen en bloemen. Hier zien we teelten in de open lucht, zoals sla. Ook halfopen kassen met druiven. Meloenplanten staan in gaten in zwart plastic onder smalle folietunnels voor een quickstart om zo het seizoen te vervroegen. In totaal is er in deze regio Almería 33.000 ha tuinbouw, dicht op elkaar.
De belangrijkste afzetlanden zijn Frankrijk, Duitsland, Nederland en Engeland. Marokko is een concurrent aan het worden van deze regio omdat de lonen daar veel lager zijn.

Het wordt 25 graden en we trappen de kilometers lekker weg. We halen wat eten in de supermarkt en lunchen op een bankje in de schaduw. We passeren enorme bloemenvelden, daar kan ik zó van genieten! De wind begint flink aan te wakkeren, maar helaas niet achter ons. We fietsen weer kilometers door tuinbouwgebied met teelten in de volle grond, zo te zien hier veel broccoli. De planten staan in gaten in zwart plastic. De groente is geoogst en de doorgeschoten planten worden nu machinaal bij de grond afgesneden. Er blijven veel plantenresten achter en die liggen over het zwarte plastic dat al helemaal uit elkaar valt en nog nauwelijks te verzamelen is. Aan de omgeploegde velden te zien wordt dit plastic met de plantenresten dan maar meegeploegd de grond in. De aarde is vergeven van het plastic. Ik heb een foto gemaakt waarop dit duidelijk is te zien, en daarvan zien we hectare na hectare kilometer na kilometer. Langs de weg is een opgehoogde berm gemaakt. Ook deze is zwart van het plastic en loopt kilometers door. Er dwarrelt overal plastic rond. Het is gewoon echt horror wat we hier zien! Al dat degenerende plastic, voor altijd blijvend in de grond en de lucht waar het net als saharazand over de halve wereld kan verwaaien…waar is hier de ketenverantwoordelijkheid? Van de tegenwind werd ik al moe en chagrijnig, maar hiervan raak ik echt gedeprimeerd.
Op de fiets zie je zó veel meer van de omgeving, veel moois, maar ook de minder fraaie dingen. Armoede, vervuiling…maar ook daarvoor mogen we onze ogen niet sluiten. Overigens lezen we op internet dat hier in de tuinbouw veel wordt gedaan aan duurzame innovatie en er naar gestreefd wordt al het gebruikte plastic te recyclen. Er is enorm veel kennis op allerlei gebied en er worden duurzame stappen gezet om het watergebruik zo efficiënt mogelijk te maken en zo min mogelijk bestrijdingsmiddelen toe te passen.

27-4-2025 Murcia

Geen zin om te fietsen vandaag, we gaan naar Murcia met de regionale trein waarin de fiets gratis mee mag. We halen treintickets uit de automaat en horen dan van anderen dat er geen treinen meer rijden, maar bussen. Daarover staat geen letter op de site van Renfe en zelfs niet op de ticketautomaat. We informeren bij een conducteur en hij denkt dat de fietsen wel in het bagageruim mee kunnen. Gelukkig hebben de overige passagiers nauwelijks bagage en als de bus komt, hebben we heel het ruim voor onze fietsen.
In Murcia is het nog rustig op deze zondagochtend. We drinken koffie en gaan dan naar een museum van de schilder Ramón Gaya die in deze stad woonde. Inmiddels is het lekker warm geworden, de zomer is eindelijk doorgebroken in het land. Het is een gezelllig stadje en we zwerven zomaar wat rond in het centrum waar de meeste mooie dingen te zien zijn, zoals een grote kathedraal. De stad bestaat 1200 jaar en er zijn dus veel festiviteiten dit jaar, waarbij elke maand de focus op een historische periode ligt. We boeken een hotelletje en blijven een nachtje, ook al is er vandaag niets georganiseerd.

28-4-2025 Ceuti

We zijn nog in Murcia en hoeven maar 25 km te fietsen naar Ceuti waar we gisteren eigenlijk al heen zouden gaan, tot we Murcia onze planning in fietsten. We kunnen dus nog wat dingen bezichtigen zoals het Royal Casino uit 1847 gebouwd in verschillende stijlen, waaronder de Moorse. Ondanks de naam is het geen casino, maar was het een high societyclub. Het pand is in de 20e eeuw volledig gerenoveerd. Het ziet er schitterend uit, met onder anderen een balzaal, bibliotheek, lady’s room, biljartzaal, eetzaal, terras en meetingroom. Alles is prachtig gedecoreerd en deels nog in gebruik.
We gaan nog even naar de markthal, maar er zijn heel weinig kramen open. TIjd voor koffie. Terwijl we aan de koffie zitten, valt de stroom uit. Gelukkig, net op tijd ons bakkie! Als we buiten komen blijkt overal de stroomvoorziening uitgevallen te zijn. We hebben gelukkig nog wat proviand en gaan op weg naar Ceuti. Tot onze verbazing is niet alleen de stad getroffen maar heel Spanje en Portugal. Bizar!
Zouden we straks ons hotel wel in kunnen? En kunnen we nog eten krijgen vanavond nu dit al uren duurt? Wordt er al gehamsterd? Zou de watervoorziening nog werken? Internet werkt in elk geval niet meer dus we moeten het allemaal afwachten. Gelukkig doen de satelieten het nog en kunnen we onze bestemming wel vinden. Eenmaal aangekomen blijkt in het hotel met restaurant alles te werken. Er is zelfs koffie en mensen zitten te eten, al is dat op een ongebruikelijk tijdstip. Later komen we er achter dat het hotel, dat op een bedrijventerrein ligt, meedraait op een aggregaat aan de overkant van de weg. We hebben dus geluk. Maar op TV zien we dat heel het land nog plat ligt.
De Spaanse werklui lijken weinig geïnteresseerd in de situatie, hebben hun biertje hier kunnen krijgen en vinden het dus wel best zo. We wilden eigenlijk nog even wat vooruit plannen, maar zonder internet gaat dit niet lukken. We besluiten daarom naar Kees en Anneke te fietsen morgen. Een bevriend stel dat vlakbij Pinoso een heel fraai huis heeft laten bouwen.

29-4-2025 Pinoso

Internet doet het weer, al is het nog niet heel stabiel. Maar nu weten Kees en Anneke wel dat we er aan komen, want ook bellen ging gisteren niet meer. Het is een prachtige fietsroute naar Pinoso. Wel veel over hoofdwegen, maar het is vrij rustig. We komen langs fruitgaarden met citrusfruit, perzikken, abrikozen, pruimen en druiven. En natuurlijk ook hier weer veel amandel- en olijfbomen. En een ruimte! Je kan hier gewoon even 160.000 m2 kopen of huren. We fietsen zo’n 60 kilometer gestaag omhoog. We stijgen totaal 800 hoogtemeters en hoewel we om 9:00 uur al op de fiets zitten, komen we daardoor toch pas 17:00 uur aan. Kees en Anneke staan ons al op te wachten met hun camera gereed. Wat een schitterend huis met riant uitzicht over de omgeving. Hier houden we het wel enkele dagen uit!

1-5-2025 Pinoso

We hebben twee fijne dagen bij Kees en Anneke. Willem helpt Kees met onkruid wieden. Anneke en ik maken beide dagen een wandeling in de buurt. We duiken het zwembad in, lezen wat en doen een wasje. We kraken wat van de enorme hoeveelheid amandelen die van de boompjes op hun terrein zijn gekomen. Wat een klus is dat! En dan was de bolster er al af gehaald na de oogst. Ze zijn heel lekker. We koken om beurten, wij vinden het wel fijn om even niet naar restaurants te hoeven.
Als Kees een pan soep kookt, valt de stroom in huis uit en komt de campinggaspit van Willem nog goed van pas. Wordt het toch primitief koken in die designkeuken! We hebben besloten alleen nog naar Alicante te fietsen en vanaf daar bij gebrek aan treinopties een auto te huren om naar Irun te rijden en deze daar weer in te leveren. Vervolgens fietsen we de grens over om vanuit Hendaye de trein te pakken naar Parijs die we voor 8 mei hebben geboekt.

2-5-2025 Torrellano

Meteen uit bed een verfrissende duik in het zwembad, laatste gezamenlijke ontbijt met Anneke en Kees en dan vertrekken we voor ons allerlaatste fietstraject deze reis. Het voelt een beetje raar dat we al weer uitgefietst zijn omdat we het gevoel hebben nog maar weinig gefietst te hebben. Vergeleken met onze vorige fietsreizen is dat ook zo, maar het fietsen is geen doel op zich, het is ons vervoermiddel.
Het is lekker zonnig weer. We kiezen voor een omweg om de doorgaande wegen te mijden, waardoor we ook op hobbelige gravelpaadjes terecht komen maar dan krijg je er wel mooi landschap bij. We logeren vlakbij de luchthaven van Alicante die in Torrelano ligt. We stoppen onderweg om de stad Elche nog even te bekijken. Dat is bekend van de 300.000 dadelpalmbomen die hier overal staan.  
Er zijn verleidelijk veel koffiemetgebaktentjes. We nemen een ijskoffieshake en toch ook maar meteen dat lekkere citroen-merenge-gebakje.

De Moren bouwden Elche aan het einde van de 10e eeuw op als droombeeld van beschaving en omgaven de stad met vele dadelpalmbomen in 67 boomgaarden die 144 ha beslaan. Het landschap van de Palmeral van Elche is een voorbeeld van de introductie van een vorm van landbouw met irrigatiesysteem. Het palmenbos is een typisch onderdeel van het Noord-Afrikaanse landschap dat in Europa werd geïntroduceerd tijdens de islamitische bezetting van een groot deel van het Iberisch Schiereiland en dat zijn oorspronkelijke vorm tot op de dag van vandaag in Elche heeft behouden. Palmeral is Unesco werelderfgoed. Ook kan je nog een Moors badhuis bekijken en de oude baliliek Santa Maria is ook heel mooi, maar niet binnen te bezichtigen.

We bezoeken de botanische tuin Huerta de Cura. Erg mooi met o.a. bijzondere cactussen. De Spaanse tweededivisieclub Elche heeft gisteren een verbod ingevoerd op het verkopen en consumeren van zonnebloempitten in het stadion. De ‘pipas’ zijn een populaire stadionsnack in Spanje, maar zouden het erfgoed van het stadion bedreigen.

3-5-2025 Torrellano

Vanaf het dorp waar we verblijven kunnen we een Renfe treintje naar Alicante nemen. Ook dit is nog een oude diesel. In 20 minuten zijn we in de badplaats om daar een dagje rond te kijken en naar het strand te gaan.

We lopen langs enkele enorm dikke bomen. Plantnet zegt dat het de Indische rubberboom is. Het is 21 graden maar er waait een fris windje. Op het strand is deze zowaar afwezig en is het heerlijk toeven. Het is weekend dus het strand ligt vol. Ik vind dat wel wat hebben, al dat bloot gezellig op een kluitje. Het is opvallend dat topless hier nog vrij gangbaar is, ook bij jongeren.
Naast ons wordt lekker geflirt tussen twee Ieren en een groepje Spaanse meiden. De boys schuiven steeds wat dichter naar hen toe. Vanaf de kust torent een oud Moors kasteel op een berg. We beklimmen deze en kijken er even rond, maar hebben al te veel oude burchten gezien om echt onze interesse te wekken. Naar beneden lopen we over de muur van de burcht tot, bijna beneden, andere mensen terugkomen met de melding dat er een hek staat. Wij willen niet dat hele eind terug en zullen wel eens zien of dat hek ons tegen kan houden. Er zit een gat in dus we limboën ons er doorheen en zijn weer beneden op straat. Nog even wat eten en dan met het treintje weer terug.

4-5-2025 Teruel

Willem haalt wandelend de auto, een Tivoli, bij de verhuurder en bij het hotel laden we de fietsen achterin. Met de voorwielen er uit past het net. Jammer dat we niet kunnen treinen, maar zo komen we in elk geval in Irun, voor onze treinreis terug naar huis.
Als we stoppen onderweg voor een koffie, is er een harde wind opgestoken. Het weer komende dagen wordt weer fris, max 15 graden. Aan het eind van de middag komen we aan in Teruel, een klein stadje met een mooi historisch centrum. We zijn er op een eerdere fietsreis al eens beland, toen fietsend.
Onze kamer in het hotel blijkt een hele etage op de bovenste verdieping te zijn. Voor de prijs van een kamer krijgen we er een keuken en grote zitkamer bij. Helaas is het zondag en geen winkel is hier nu open om zelf iets te kunnen koken. We hebben uitzicht op de mooie Moorse toren en het is er lekker warm is want we krijgen de verwarming niet uit. Voor de zoveelste keer eten we patatas bravas en een salade. Bijna overal de enige keuze als je geen lappen vlees of vis wilt.

5-5-2025 Irun

Het is een koude ochtend en warm gekleed gaan we naar de pastelleria om te ontbijten. Er zitten groepjes studenten die het blijkbaar lukt om eerder uit bed te komen voor een sapje en hapje op het terras voordat ze naar school gaan. Wij gaan lekker warm binnen zitten.

We rijden naar Irun, onze laatste bestemming. Onderweg paseren we Pamplona en we zijn wel benieuwd naar deze Baskische stad. De pelgrimsroute naar Santiago de Compostella loopt er dwars doorheen. De stad is vooral bekend om het jaarlijkse stierenrennen door de straten. Uiteindelijk worden de zwaar gestresste dieren de arena in gedreven om ’s avonds alsnog bij een stierengevecht te worden doodgemarteld. Gisteravond zagen we op TV in een kroeg een stierengevecht. Die matador stak steeds mis, zodat de stier met een hele rij dolken in zijn nek, bloedend en steeds verdwaasder, op zijn poten stond te wankelen. En het publiek bleef gewoon klappen. Er zijn steeds meer Spaanse plaatsen die er mee stoppen. Maar onder het mom van “cultureel erfgoed” worden er in vele plazas de torres nog steeds meer dan 6000 stieren jaarlijks gedood.

Het oude centrum van Pamplona is typisch Baskisch met vele cafeetjes met pintxos op de bar. Maar het is maandag en koud en het is dus een beetje een verlaten boel nu. We rijden door naar Irun. Hier blijven we drie nachten, onze geboekte trein naar Parijs gaat 8 mei, dus we moeten ons nog twee dagen vermaken.

Het hotel blijkt stokoud en alles is viezig. Als ik de douche aanzet, springt meteen de slang los en spuit het water via het plafond de badkamer, of beter badhok, in. Het hotel heeft een klein restaurant en daar gaan we eten. We zijn de eersten, maar de obese serveerster heeft er nu al geen zin meer in en komt verveeld aansloffen. Ze verdwijnt de keuken in en komt al snel de gegrilde paprika met gebakken ei en patat brengen. Ik verheug mij op de “eindelijk!!” gegrilde paprika. Dit blijken enkele vliesdunne plakjes van een slechte versie uit een pot te zijn, volledig bedolven onder een hoeveelheid slappe patat.

6-5-2025 Irun

Vannacht werd iemand in het hotel met veel kabaal van zijn bed gelicht. Willem werd er wakker van, ik sliep er dwars doorheen.
Irun ligt tussen de Atlantische oceaan en de Pyreneeën. Voor de oceaan is het te koud vandaag, 13 graden max en regen, dus het wordt wandelen in het groen. We hopen dat de zon zich ook nog even laat zien. De wandelroute loopt naar een rijtje watervallen. Onderweg zien we de ovens waarin met kolenstook ijzercarbonaat werd verhit om er kwalitatief betere ijzeroxide van te maken. Van de 11 ovens op rij, ronde en vierkante, staan er nog 9. Al sinds de Romeinse tijd werd het Baskische Aiako Harria-massief aangeboord om mineralen te ontginnen, waaronder ijzerertsen. Midden negentiende eeuw kwam de ontginning van ijzerertsen in een stroomversnelling. De ijzeroxide ging in schepen via de havens van Hendaye en Bilboa naar de hoogovens in Frankrijk, Engeland en Belgie.

Halverwege onze route wordt het steeds donkerder en al gauw lopen we in de regen. Druipend en koud komen we bij de auto aan. We laten de auto hier buiten de stad staan, want heel Irun is betaald parkeren en in onze buurt mag je niet langer dan 2 uur parkeren. De fietsen kunnen uit de kofferbak en hiermee rijden we terug naar het hotel.

7-5-2025 Irun

In ons stokoude vieze hotel met hebben we geconstateerd dat als hier brand uitbreekt, onze kamer de enige is die een vluchtmogelijkheid heeft naar een binnenplaats. De rest van de gasten zit als ratten in de val. Er is slechts één deur door een heel smal gangetje naar het restaurant en daar moeten de mensen van 4 etages doorheen, als ze door de rook de weg nog kunnen vinden door het houten trappenhuis. Een andere bredere deur naar buiten zit op slot en er staan spullen voor en nu ook nog onze fietsen. Een brandtrap is er niet.

Overigens zijn er weinig gasten en lijken enkele mensen te wonen in het hotel. We wandelen de 3 kilometer naar de auto en rijden er vervolgens 5 kilometer mee omhoog naar de start van een wandelroute in de bergen. Het zou een zonnige dag worden bij 15 graden. Lekker wandelweer dus, al zijn er toch verdacht veel wolken. De route begint nogal saai maar wordt wel steeds mooier. Helaas krijgen we weinig uitzichten over de bergen, daarvoor hadden we toch een uitdagender traject moeten kiezen met meer hoogtemeters. Het wandelpad loopt door enkele tunneltjes. Deze zijn gemaakt voor het vervoer van het in deze omgeving gewonnen ijzererts in het verleden.

Als we naar een waterval kijken, ziet Willem opeens op onze ooghoogte, op een tegenoverliggende rots boven de kloof een vale gier zitten. Deze is duidelijk herkenbaar en er cirkelen er ook een aantal in de lucht die uiteindelijk ook hier en daar landen. Naast de gier zien we af en toe wat omhoog bewegen, dat zal een jong zijn. Op een foto is een kopje te herkennen. De gier slaat de vleugels uit en draait af en toe om, maar blijft op haar post. Imposante vogels met een vleugelspanwijdte van 2,5 meter. We kijken er een tijd naar en lopen dan het laatste stuk terug naar de auto. Deze brengen we meteen weg naar de verhuurder op de luchthaven buiten de stad. Vanaf daar wandelen we terug naar ons hotel en doen onderweg nog even wat boodschappen in de supermarkt.

8-5-2025 Amiens

De treinreis van Hendaye naar Parijs verloopt goed. We fietsen Parijs door naar de noordkant van de stad naar station Paris Nord. Altijd leuk om zo opeens in die stad te fietsen. Maar we blijven niet hangen en nemen na een bak koffie op het station de trein naar Amiens. Tot zo ver gaat alles goed!

In Amiens overnachten we. We checken nog even de vervolgtrein voordat we gaan slapen en zien dat er nog maar twee gaan die dag waar de fietsen mee mogen. Dat wordt vroeg opstaan, want de eerste gaat 5:45 en de tweede twee uur later. We nemen geen risico en gaan voor de eerste. We hebben opeens nog maar een heel kort nachtje! De volgende dag staan we heel vroeg op het station en kunnen met de fietsen met de vroegste trein mee. De rest van de dag gaat probleemloos waardoor we vroeg in de middag al thuis zijn.

Epiloog

Het was weer een mooi avontuur! We hebben vaker dan anders onze planning moeten aanpassen. Dat hoort er bij en het is leuk om steeds weer routes uit te puzzelen, al is het soms tijdrovend. Hoewel mijn conditie heel goed is, merkte ik wel dat de jaartjes iets meer gaan tellen en ik meer hersteltijd nodig heb dan Willem die nog een beetje van zijn testosteron kan profiteren. Met de vele stops die we hebben gemaakt om dingen te bezichtigen, kon ik steeds weer opladen. Ook het oponthoud in de kustplaatsen beviel goed, de zee verveelt niet snel en even lekker luieren op het strand is ook een fijne afwisseling.
We hebben veel gedoe met de treinen gehad, er viel nogal wat uit hier en daar. Op zich krijgen we daar geen stress van, uiteindelijk komen we er meestal wel. Of niet en dan moet het reisplan worden aangepast. In Spanje is de trein vrij goedkoop, maar dat werd royaal teniet gedaan doordat we in heel noord Spanje de fiets niet mee mochten nemen in de trein en dus zowel heen- als terug een auto moesten huren voor dit traject.
In Frankrijk en Belgie is de trein al bijna net zo duur als in Nederland, dus de totale heen-en terugreis liep zo aardig in de papieren.

Ik ben zowaar nergens wat vergeten! Nou ja, twee kleine dingetjes dan toch. Ik heb een onderbroek aan de lamp laten hangen in het enige chique hotel dat we hadden. Die hing nog te drogen boven ooghoogte bij het checken van de kamer bij ons vertrek. Toch jammer, hij was net nieuw! En ik heb een oplaadstekker met snoertje in een stopcontact laten zitten. Valt mee dus, langzaam aan leer ik beter op mijn spullen te letten….met wat support van Willem.

Zowel in Spanje als in Marokko vonden we het eten erg eenzijdig. Elk restaurant hanteert ongeveer dezelfde kaart. En als vlees/vis weigeraar had ik heel erg weinig keus, al was dat in Marokko wel beter dan in Spanje. In Spanje wordt nagenoeg géén groente geserveerd. In onze vorige Spanje edities konden we vaak nog gegrilde groente krijgen, maar zelfs dat was er nu nergens. We moesten het met vrij fantasieloze salades doen. En dat terwijl er zoveel verschillende groentes geteeld worden en het ook allemaal gewoon in de winkels ligt. Dit is wel het grote manco als je van de restaurants afhankelijk bent, het is heel lastig om gezond te eten. Wel is het eten goedkoop en het staat lekker snel op tafel.